Sual: Eti yenen ve yenmeyen vahşi hayvanları herhangi bir maksatla
öldürmek günah mıdır? Mesela sansarı postu için, ceylanı eti için avlamak caiz
midir?
CEVAP
Hiçbir hayvana eziyet, işkence etmek, suda boğarak veya ateşte yakarak
öldürmek caiz değildir. Hayvana işkence etmek, gayrimüslim vatandaşa işkence
etmekten daha büyük günahtır. Gayrimüslim vatandaşa eziyet etmek de Müslümana
eziyet etmekten daha büyük günahtır. (Dürr-ül muhtar)
Maksatsız olarak bir hayvanı öldürmek caiz değildir. Ahirette (Onu niçin
öldürdün?) diye sorguya çekilecektir. Hayvanları birbiriyle dövüştürmek de caiz
değildir. Hayvanların hakkına riayet etmeli, onlara acımalıdır. Hadis-i şerifte,
(Merhamet et ki, merhamet olunasın!) buyuruldu. (Şir’a)
Zararlı hayvanları öldürmek caiz olduğu gibi, sansar, porsuk gibi hayvanları
derisi ve kürkü için, geyik, ceylan gibi hayvanları eti için öldürmek de caizdir.
Domuz hariç, eti yenmeyen çeşitli hayvanları para karşılığı gayrimüslimlere
ihraç etmek de caizdir. (Şerh-i Nikaye)
Zararsız hayvanları öldürmek caiz değildir. Zararlıları da eziyetsiz
öldürmek caizdir. (Berika)
Sual: Hayvanlara her türlü eziyet etmek haram olduğuna göre,
kısırlaştırmak haram değil midir?
CEVAP
Lüzumsuz olarak hayvanı kısırlaştırmak, hayvana eziyet olacağı için haramdır.
Fakat bir menfaat için caizdir, günah olmaz. (Hindiyye)
Kısırlaştırılan öküzler, iş yapmada daha verimli olur. Kısırlaştırılan
koçlar, daha yağlı ve etleri de daha lezzetli olur. Peygamber efendimiz,
kısırlaştırılmış bir koç kurban etmiştir. (B. Arifin)
Sual: Hayvanlara da acımak gerekmez mi?
CEVAP
Hayvanlara da acımak ve iyilik etmek gerekir. Peygamber efendimiz, (Merhametli
olmadan imanlı olamazsınız) buyurunca, oradakiler, (Ya Resulallah, hepimiz
merhametliyiz) dediklerinde, (Yalnız insanlara değil, bütün mahlûkata
merhametli olmak gerekir) buyurdu. (Taberani)
Mesela bir hayvan kesecek kimse, bıçağı hayvanın gözü önünde bilememelidir. Bir
gün bir kimse, bir koyunu kesmek için yere yatırır, bıçağını bilemeye başlar.
Peygamber efendimiz bunu görüp buyurur ki:
(Sen bu hayvanı kesmeden, ona ölüm mü tattıracaksın? Hayvanı yatırmadan önce
niçin bıçağını bilemedin?) [Hâkim]
Bütün hayvanlara iyilik etmeli, eziyet etmekten sakınmalıdır. Hadis-i şeriflerde
buyuruldu ki:
(Bir kadın, bir kediyi kapalı bir yere hapsetti. Kediye yiyecek, içecek
vermedi. Dışarıda bir şey bulup yemesi için serbest de bırakmadı. Kedi öldü ve
kadın da bu yüzden Cehenneme müstahak oldu.) [Buhari]
(Susuz bir mümin, kuyuya inip su içti. Bir köpek de kuyunun ağzında
susuzluktan bitkin vaziyette bekliyordu. O kimse, bu hayvana acıyıp,
ayakkabılarından birini çıkardı, onunla köpeğe su verdi. Bu hareketten Allahü
teâlâ razı oldu. O kimseyi Cennete koydu.) [Müslim]
(Yeryüzündeki mahlûklara acımayana, göktekiler acımaz.) [Taberani]
(Merhameti olmayana merhamet edilmez.) [Buhari]
Eshab-ı kiram dediler ki: Ya Resulallah, hayvanlara iyilikte de, sevap var mıdır?
Peygamber efendimiz, (Her canlı hayvana yapılan iyilikte sevap vardır)
buyurdu. (Buhari)
Sahabeden bir zat anlatır:
(Resulullahın, kedi su içtikten sonra kalanıyla abdest aldığı da olmuştur.)
[Ebu Nuaym]
Sahabeden bir hanım anlatır:
Eshab-ı kiramdan Ebu Katade’nin abdest alması için bir kaba su koymuştum. Birden
kedi gelip bu kaptan su içiverince Ebu Katade biraz daha su içmesi için, kabı
kedinin önüne uzattı. Benim kendisine hayretle baktığımı görünce, niye hayret
ettin ey kardeşimin kızı, Resulullah efendimiz, (Kedi pis değildir,
etrafınızda dolaşır) buyurdu. (Tirmizi)
Hazret-i Ebu Hureyre anlatır:
“Bir gün elbisemin içinde küçük bir kedi taşıyordum. Resulullah efendimiz beni
görünce, “Nedir bu?” buyurdu. Ben de; “Kedicik!” dedim. Bunun üzerine
Resulullah, “Ey Ebu Hureyre” buyurdu. Yani kediyi seven, onlara ana
babalık eden kimse buyurdu.
Bir gün Ahmed Rıfâi hazretlerinin paltosunun eteğinde, kedisi gelip uyudu. Namaz
vakti geldi, kediyi uyandırmaya kıyamadı. Bir süre onu şefkatle seyretti.
Uyanmayacağını anlayınca kedinin yattığı yeri kesip namaza gitti. Geldiğinde
kedi uyanıp oradan gitmişti. Kesik parçayı paltosuna dikti.
Ebu Bekir Vasiti hazretleri anlatır:
Bir gün giderken başımın üzerinde bir kuş uçmaya başladı. Dalgınlıkla kuşu
yakaladım. O elimde iken, başka bir kuş daha uçuyordu. Elimdeki kuşun annesi
sanarak kuşu elimden bıraktığım anda, kuş öldü. Buna çok üzüldüm. O günden sonra
bende bir sıkıntı başladı ve bir sene geçmedi. Bir gece Peygamber efendimizi
rüyamda gördüm. Bir senedir, o kadar çok sıkıntının tesirinde kaldığımı, çok
zayıflayıp ayakta namaz kılamaz hâle geldiğimi arz ettim. O zaman; "Bunun
sebebi, o kuşun, senden şikâyetçi olmasıdır" buyurdu. Evimizdeki kedi
yavrulamıştı. Ben bu sıkıntı içinde düşünürken, bir yılanın kedi yavrularından
birisini yakalamaya çalıştığını gördüm. Bastonumu yılana vurunca, kaçtı. Kedinin
annesi gelip yavrusunu alıp gitti. Ondan sonra iyileştim; namazlarımı ayakta
kılmaya başladım. O gece rüyamda yine Peygamber efendimizi gördüm. (İyi
olmanın sebebi, bir kedinin senin için teşekkür etmesidir) buyurdu.
Sual: Hayvanlara eziyet etmek büyük günah olduğuna göre, fare, yılan gibi
zararlı hayvanları öldürmek caiz değil midir?
CEVAP
İnsanlara zarar veren karıncayı suya atmadan, yakmadan öldürmek caizdir.
Fare, akrep gibi zararlılarıysa her zaman öldürmek caizdir. Hadis-i şeriflerde
buyuruldu ki:
(Yılanı ve yırtıcı olan her hayvanı öldürünüz!) [Müslim]
(Zehirli keleri bir vuruşta öldürene yüz, ikinci vuruşta öldürene daha az,
üçüncü vuruşta öldüreneyse bundan daha az sevap verilir.) [Müslim]
(İbrahim aleyhisselam için yakılan ateşi her hayvan söndürmeye çalıştı. Fakat
keler, ateşin daha fazla yanması için üfledi.) [Nesai] (Keler,
kertenkeledir. Zehirli cinsleri vardır. Eziyetsiz öldürülmelidir!)
Sual: Evdeki ağ yapan örümcekleri öldürmek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Kuduzu önlemek için başıboş köpekleri öldürmek caiz mi?
CEVAP
Hastalık ihtimali olunca caiz olur.
Sual: Yılan öldürülürse eşinin öç alacağı söyleniyor. Doğru mudur?
CEVAP
Yılan öldürmekten korkmamalı! Yılan öldürmek sevaptır. İki hadis-i şerif
meali:
(Her yılanı öldürün! Yılanın öç almasından korkan benden değildir.)
[Nesai]
(Yılandan korkup öldürmeyen bizden değildir.) [Ebu Davud]
[Bizden değil, kâfir manasında değildir. Bizim sünnetimize uymamış olur
demektir.]
Sual: Bahçeden evimize akrep giriyor. Bazen namaz kılarken seccadenin
yanına geliyor. Akrebi öldürmek için namazı bozmak caiz olur mu?
CEVAP
Bir tehlike halinde namazı bozmak caizdir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Namazda da olsanız, yılanı, akrebi öldürün!) [Nesai]
Sokmak ihtimali olan, yani yaklaşan yılanı ve akrebi öldürmek namazı bozmaz ve
mekruh olmaz. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Hayvanları öldürmek caiz mi? Mesela sivrisineğin anında kömür eden
bir aletle yakılması da caiz midir?
CEVAP
Hayvanları suda boğarak ve ateşte yakarak öldürmek caiz değildir. Dinimiz,
zararlı hayvanları fazla acı çekmeden öldürmeyi emrediyor. Mesela kertenkeleyi
bir vuruşta öldürene 100 sevap, iki vuruşta öldürene 50 sevap, birkaç vuruşta
öldüreneyse çok daha az sevap veriliyor. Demek ki bir an önce öldürmek gerekir.
Sivrisineğin öyle öldürülmesi elle veya ilaçla öldürmekten daha hafiftir. Bir
anda kömür oluveriyor. Ateşe atmak gibi değil. Caizdir.
Sual: Hayvan hakkını ödemek için tevbe kâfi mi?
CEVAP
Hayvana iyilik etmeye devam etmelidir.
Sual: Ölmüş bir hayvanı ateşe atmakta mahzur var mıdır?
CEVAP
Bir zaruret olmadıkça ölmüş hayvanı da ateşe atmamalıdır. (Berika)
Sual: Kanuni Süleyman han, Zenbilli Ali efendiye zarar veren karıncaları
öldürmek caiz mi diye sormuş, o da caiz değil diye fetva vermiş diyorlar. Böyle
bir şey var mı?
CEVAP
Olayın aslı şöyledir:
Kanuni Sultan Süleyman Han, meyve ağaçlarını karıncaların sarması üzerine,
meseleyi Zenbilli Ali Efendiye şöyle bir beyitle sorar:
Ağaçları sarsa, eğer karınca
Zarar var mı karıncayı kırınca.
Zenbilli Ali Efendinin cevabı şöyledir:
Yarın Hakkın divânına varınca
Süleyman’dan alır hakkın karınca.
Bu bir fetva değildir. Bir latifedir. Yani demek istiyor ki, (Sen de bilirsin
zararlı hayvanları öldürmek caizdir. Haksız olarak öldürmek caiz değildir.)
Osmanlı Devletinin onuncu sultânı ve İslâm halîfelerinin 75. si olan Kanuni
Sultan Süleyman han, Babası Yavuz Sultan Selim’in vazîfelendirdiği devrin büyük
âlimlerinden ders alarak yetişmiş, dini bilgileri çok iyi bilen bir padişah idi.
Din kitaplarının hepsinde zararlı hayvanları öldürmek caizdir. Karınca gibi
hayvanları, zarar vermezse öldürmek caiz değil, zarar verirse caizdir. Fare,
akrep, yılan gibi zararlılarıysa her zaman öldürmek caizdir. Kuduz hayvanları da
öldürmek gerekir.
İnsana ve yemeklere zarar veren karıncaları, eziyet etmeden ve suya atmadan
öldürmek caizdir. İçinde karınca bulunan odunu, yere vurup silkeledikten sonra
yakmak caizdir. (Berika)
Sual: Yolda, arabayla normal hızla giderken, bir tavuk veya bir kedi yola
çıkıp çiğnense, biz sorumlu olur muyuz?
CEVAP
Kasıt bulunmadığı için ve ölen şey, hayvan olduğu için, sorumlu olunmaz.
Ölen çocuk ve büyük insan olsa idi, bunun kefareti ve diyeti olurdu. Bir anne,
bebeğiyle uyurken, farkında olmadan, çocuk altında kalıp ölse, kasıt olmamasına
rağmen annenin kefaret vermesi gerekir. Şimdi kefaret olarak, 60 gün oruç
tutulması gerekir.
Sual: Hayvanları dövmek ve öldürmek caiz midir?
CEVAP
İnsana ve yemeklere zarar veren hayvanları, mesela karıncaları, sinekleri
öldürmekte mahzur yoktur. Fare, akrep gibi zararlı hayvanları, her zaman
öldürmek caizdir. Kuduz köpeği ve yırtıcı hayvanları, kesmek, vurmak veya
zehirleyerek öldürmek caizdir.
Hayvanları dövmek caiz değildir. Dövmek terbiye için olur. Hayvanın aklı
olmadığı için terbiye edilmez.
Hiç bir sebeple, hiçbir canlının yüzüne vurmak caiz değildir.
Hayvanlarla helâlleşmek mümkün olmadığı için, onlara karşı daima iyi muamele
etmelidir. Bir hayvana eziyet edilmişse, tevbe etmeli, pişman olmalı, bir daha
hiç bir hayvana eziyet etmemeli, eziyet edilen hayvana iyi muamele etmeli, sevip
okşamalıdır.
Sual: Güvercinler, köyümüzün camisini kirletiyor, üstelik yuva da
yapmışlar. Bunları öldürmekte mahzur var mıdır?
CEVAP
Camiyi kirleten kuşları çıkarmak mümkün olmazsa, kesip eti yenir. Eziyet
veren hayvanlar her zaman öldürülebilir.
Sual: Horoz dövüştürmek haram mıdır?
CEVAP
Evet, haramdır.
Sual: Hayvanları ateşte yakmak ve suda boğmak günah olduğuna göre,
bahçemizi sularken bahçede bulunan çeşitli böcekler, karıncalar suda boğulup
ölüyorlar. Mahzuru var mıdır?
CEVAP
Maksadınız karıncaları ve diğer hayvanları öldürmek değil, bahçeyi sulamak
olduğu için, mahzuru yoktur. İçinde karınca bulunan odunu yere vurup
silkeledikten sonra yakmak caizdir. İçinde görmediğimiz karınca kalsa da mahzuru
olmaz. Biz karıncayı değil odunu yakıyoruz.
Sual: Kuzular ve hayvanlar karışmasın diye kulaklarını keserek çeşitli
işaretler yapmakta mahzur var mıdır?
CEVAP
Uygun değildir. Kesmemeli, boyayla işaretlemelidir.