Tükürük bezleri ve sinir dokularına yerleşmeyi seven özel bir virüs tarafından çocuk ve erişkinlerde meydana gelen bulaşıcı bir hastalık..Kabakulak virüsünün yaptığı hastalık, 15-18 günlük bir kuluçka devresinden sonra ortaya çıkar. Hastalığa maruz kalan şahısların yaklaşık % 30-40'ı herhangi bir hastalık belirtisi olmadan hastalığı geçirirler. Geri kalan şahıslarda değişen şiddetlerde hastalık kendisini gösterir.

Belirtileri: Vakaların çoğunda virüs, tükürük bezlerini tutar. Hastalık; ateş, titreme, kırıklık, kulağın önünde çiğneme hareketiyle artan ağrı ve buradaki tükürük bezinde şişme ile başlar. Tükürük azalır. Ağız kuruluğu ve yutma güçlüğü ortaya çıkar. Dil, kuru ve paslıdır. Nispeten sık görülen diüer belirtileri arasında; beyin iltihabı yapması, erişkin erkeklerde yumurtalık iltihabı yapması sayılabilir. Seyrek de olsa, pankreas ve tiroid bezlerini de tutabilir. Kabakulağın bu belirtileri birlikte veya ayrı ayrı görülebilir.

Tükürük bezine ait belirtiler, hastalığın şiddetine bağlı olarak 1-6 günde geçer. Genellikle her iki yanakdaki tükürük bezlerini birden tutar ve daha ileri durumlara yol açmaz. Erişkin erkeklerde % 20-30 oranında yumartalık iltihabı yapabilir. Yaygın kanaatin aksine bu durumun kısırlık ve ikdidarsızlığa yol açması çok nadirdir. % 10 vakada menenjite (beyin zarı iltihabı) sebep olur. Menenjit; ateş, baş ağrısı, kusma, ense sertliği ile kendini gösterir. Genellikle 5- 10 günde kendiliğinden iyileşir. Sağırlık çok nadir olarak görülür. Kabakulak, daha çok 5 ila 10 yaşları arasındaki çocuklarda görülür.

Kabakulaklı bir hasta, belirtilerin başlamasından birkaç gün öncesinden, tükürük bezindeki şişlik geçene kadar olan sürede (yaklaşık 7- 10 gün) hastalığı bulaştırabilir. Kabakulak virüsü, konuşma veya öksürme esnasında ortaya yayılan, tükürük tanecikleri ile bulaşır. Hastalığın yayılmasını önlemek zordur. Hastanın tecrit edilmesi veya karantina metodları bir derece etkilidir. Hastalık bir defa geçirildikten sonra ömür boyu bağışıklık sağlar.Hastalıktan korunmada en etkili metod aşıdır. Bir yaşını tamamlamış ve kabakulak geçirmemiş herkese aşı yapılabilir. (Hamilelere yapılmaz) Aşı tek başına veya kızamık-kızamıkçık aşıları ile birlikte yapılabilir.

Tedavi: Hastalar mutlak yatak istirahatine alınır ve en az iki hafta diğer şahıslardan ayrı tutulmalıdır. Hafif sıvı yiyecekler verilir. Hastalığın başlangıcında gammaglobulin yapılırsa hafif geçmesi sağlanabilir. Antibiyotik verilmez. (Eğer komplikasyonlar meydana gelirse, yani başka organları tutarsa ona göre ilaç uygulanır) Şişmiş tükürük bezlerine sıcak tatbiki ve aspirin ağrıyı kontrol eder. Bir bardak ılık suya bir kaşık oksijenli su konur ve gargara yapılır.