Kalbin bakteri, virüs, mantar gibi mikroplar tarafından veya başka faktörlerle iltihaplanması.
Kalbi dıştan çevreleyen zarın iltihabına perikardit, kalb kasının iltihabına miyokardit, kalbin iç yüzünü döşeyen zarın iltihabına endokardit denir. Hepsi birlikte olursa pankardit ismini alır.
a) Had perikardit:Bazı enfeksiyon hastalıkları, bağ dokusu hastalıkları (eklem romatizması, romatoid artrit vb.) allerjik ve otoimmün (bağışıklık ile ilgili) hâdiseler, akciğer kanserinin kalbe doğru yayılması, üremi, nikris (gut) hastalığı, darbeler ve kalb ameliyatları buna sebep olmaktadır.
Göğüs ağrısı, en sık rastlanan şikâyetdir, fakat şart değildir. Bu ağrı nefes almakla, yutkunmakla, hareketlerle ve düz yatınca artar. Teşhisin konulmasında; kalbin muayenesi, elektrokardiyografinin yardımı büyüktür. Asıl tedavi altta yatan sebebe yönelik olmalıdır. Ayrıca hastanın ağrısı dindirilir. Gerekiyorsa kalb zarları arasında biriken su kateterle dışarı çekilir ve steroid verilebilir.
b) Müzmin konstriktif (kısıtlayıcı) perikardit: Oldukça nadir görülür. Hastalığın sebebi çoğu zaman bulunamaz. Tüberküloz, diğer bazı enfeksiyonlar, kanserlerin yayılmaları veya kalb zarları arasındaki bir kanamaya bağlı olarak husule gelebilir. Bu durumda kalınlaşmış, kireçlenmiş perikard, kalbin kanla yeterince doluşunu engellemektedir. Buna bağlı olarak, kalbin pompaladığı kan miktarı azalır, kalbin çalışma hızı artar. Karın şişliği, nefes darlığı, ayak bileklerinde ödem, çarpıntı, iştahsızlık ortaya çıkar. Röntgen filminde kireçlenmiş perikardın görülmesi teşhise yardımcıdır. Kalb sesleri hafiflemiştir. Tek etkili tedavi şekli, kalınlaşan perikardi cerrahi olarak çıkarmaktan ibarettir. Ayrıca hastalığı meydana getiren bir sebep varsa oda tedavi edilir,. Hastanın şikayetleri de giderilmelidir.
c) Miyokardit Difteri, trişinoz (domuzlardan geçer), toksoplazmoz ve bazı viral enfeksiyon hastalıklarında (meselâ ağır grip, çocuk felci) miyokardit, o hastalığın önemli bir parçasını teşkil eder. Mikropların kana karışması esnasında kalb kasında bazen yer yer iltihablanmalar gelişir. Had eklem romatizmasında da miyokarditin yeri çok mühimdir.
Bir çok enfeksiyon hastalıklarında da miyokarditin hafif şekli görülür. (Burada sadece kalbin hızlı çalışması ve bazı elektro kardiyografi değişiklikleri söz konusudur.) Difteriye bağlı miyokarditlerde, kalb hızında bir yavaşlama söz konusu olabilir. Ayrıca sağ ve sol kalb yetmezliklerine ait şikayet ve belirtiler görülebilir. (Nefes darlığı, iştahsızlık, öksürük, kalb büyümesi, ödem vb.) Şok tehlikesi veya âni ölüm tehlikesi de vardır. Genel bir hastalık sırasında ölçüsüz bir çarpıntı (nabzın yüzün üzerinde olması) ve aşırı bir kalb büyümesi tesbit edilirse miyokardit düşünülmelidir.
Özel bir tedavisi yoktur. İstirahat ve eğer kalbde yetmezlik varsa düzeltilmesi gerekir.
d) Endokardit: Enfeksiyonlu endokardit, bakterilere, mantarlara veya riketsiyalara bağlı olabilir. Had veya hadde yakın gidiş gösterir. Sağlam kalbde oturması çok nadirdir. Önceden hastalanmış olan bir kalb kapağı veya doğuştan gelen bir anormal yapı üzerine oturabilir. Enfeksiyöz endokardit, daha ziyade romatizmal kalb hastalığı olan, genç kadınlarda görülmektedir.
Dişlerin ayrılmaz misafirleri olan streptokokus viridans isimli mikroorganizmalar, en mühim endokardit sorumlularıdır. Diş çekimi, bademcik ameliyatı, anjini takiben bir endokardit gelişebilir. Enfeksiyona bağlı olarak vejetasyon ismi verilen bir takım gevşek yapılar kalb zarı üzerinde meydana gelir. Bu vejetasyonların kan dolaşımına karışarak organlara ait damarları tıkamaları neticesinde birçok belirtiler ortaya çıkar. Halsizlik, ateş, kansızlık, deride kanama odakları, çomak parmak, dalak büyümesi, kalbte ilâve ses duyulması, idrarla kan gelmesi sözkonusu olabilir. Bazen de koma, havale ve yarım vücut felci görülebilir. Kesin teşhis, kan kültürü ile kanda mikrobun tespit edilmesiyle konulur.
Hastalığın antibiyotiklerle kontrol altına alınmış olduğu durumlarda dahi, ölüm riski fazladır. Zira kalb kapaklarında ağır harabiyetler meydana gelmektedir. Tedavinin etkili olabilmesi için, hastalığa yol açan mikroba karşı etkili bir antibiyotiğe, gecikmeden başlamış olmak mühimdir. En etkili ilaçlar, penisilin ve streptomisin'dir. Başarılı bir tedaviden sonra hastada doğuştan olan bir kalb hastalığı varsa düzetilmesi veya bozuk kalb kapağı değişimine gidilmesi için bir cerrahi müdahale gerekebilir.
Streptokokus viridans enfeksiyonları çok ehemmiyetli olduğu için doğuştan olan kalb bozuklukları veya kalb kapağı hastalığı olan şahıslarda diş çekiminden ve diğer cerrahi girişimlerden (1 saat önce) kas yoluyla üç gün penisilin zerkedilir.