Kalın barsağın iltihabı hastalıklarına genel olarak verilen ad. Birçok hastalıkları, kolit adı altında incelemek mümkündür. Amipli ve basilli dizanteri, kalın barsak veremi, ülseratif kolit, enteritis regionalis (crohn hastalığı), had veya müzmin gastroenterit, spazmodik kolon, iskemik kolit gibi hastalıklar bunlardandır.

Had kolitler, mikroorgabizmalara, beslenme hastalarına (midenin haddinden fazla yiyecekle doldurulmasına, fazla meyve veya bozulmuş yemeklerin yenilmesine) bağlı olarak ortaya çıkar. Bulantı, kusma, ishal, iştahsızlık ve halsizlik söz konusudur. Sulu bir diyet uygulanır, uygun ilâçlar verilir.

Müzmin kolitlerin ise en sık rastlanan sebepleri: Müzmin barsak enfeksiyonları hazımsızlık, allerjik besin tahammülsüzlüğüdür.

Crohn hastalığı: En çok barsağın son kısmında yerleşirse de kalın barsağı da tutabilir. Karın ağrıları,ishali kilo kaybı ve ateş ilk görülen belirtileridir. Teşhisi, röntgen filimleriyle konulur. Crohn hastalığında vücuttaki diğer organ ve sistemlerle ilgili belirtiler de görülür. Crohn hastalığında; barsaklarda daralma ve tıkanıklıklar, fistüller, apseler, barsak delinmeleri, barsak kanamaları ve hatta kanserleşme dahi görülebilir. Hastalığın sebebi belli olmayıp, belirtileri barsak iltihabı şeklindedir.

Ülseratif kolit: Psikolojik bozukluklarla yakından ilgilidir. Çevreye uyma güçlüğü içinde bulunan, şahsiyetlerini çevrelerine kabul ettirememiş, beğenmediği kişilerle birlikte yaşamak zorunda kalan ve kabiliyetlerine uygun mevkilere ulaşamayan kişilerde çok görülür. Ruhi değişiklikler, kalın barsaklarda bazen hareket fazlalığına yol açar. Hareket fazlalığı sonucu kalın barsak mukozasında kanamalar ortaya çıkar. Ayrıca bu hastalarda, bir dereceye kadar allerji mekanizmasının da rolü söz konusudur. Hastalık, ataklarla seyreder, bazen yıllarca sakin kalabilir. Uzun süren vakalarda kalın barsakta kanserleşmenin meydana geldiği tespit edilmiştir. Ülseratif kolit, daha ziyâde 15 ilâ 35 yaşlar arasında görülürse de ortaya 50 yaşından sonra da ortaya çıkabilmektedir. Kalın barsakta yaygın nekrotizan (dokuları öldüren) bir iltihap bulunur. hastada diyare (ishal) makattan olan kanamalar, karın ağrıları, zayıflama ve bitkinlik mevcuttur. Kabızlık ile karakterize ara devreleri de vardır. Hafif ve orta şiddetteki vakâlarda; antibiyotik koruyuculuğu altında hastanın diyedi de ayarlanmalıdır. Sulfasalazine, (sulfanamid grubundan bir çeşit antibiyotik) tekrarlamaları önlemede etkili bulunmuş fakat had safhada etkisi şüpheli görülmüştür

Bu hastalığın tedavisinde en mühim husus, psikolojik tedavidir. İyi bir psikoterapi ile tam şifa mümkündür. Diyet olarak da hastaya sellülozu az, baharatsız, yumuşak yiyecekler verilir.

İskemik kolit: Kalın barsağın bir kısmında nekroz (doku ölümü) ve kanamanın meydana gelmesi söz konusudur. Hastada ishal ve karın ağrısı vardır. Barsak delinip, hayatı tehdit edebilir.