Aşırı miktarda lenf sıvısının toplanmasından meydana gelen yumuşak dokunun şişmesi hâli. Lenf sistemindeki herhangi bir tıkanıklık, lenf akımında durgunluğa ve neticede lenfin birikmesine yol açacaktır. Toplanan sıvı deri altı yağ dokusu ve derin fascia (zar) tabakaları arasında yayılır.

Lenfödeme yol açan birçok sebep vardır: Bâzı parazitler (wuchereria Bancorfli, Lao Lua) veya mikroorganizmalar (verem mikrobu, frengi mikrobu, streptekoklar) lenf kanallarında yerleşip, tıkanmaya yol açarlar. Neticede lenf damarları parazitlerin ve toplanan iltihap hücrelerinin hacmi ile dolarak dokularda lenf birikimi husûle gelir. Sık sık tekrarlayan lenfanjit nöbetleri neticesinde de lenfödem meydana gelir. Bâzı allerjik hâdiseler, yüzeysel veya derin toplardamarlarının iltihaplanarak tıkanması, yanıkları, ameliyat kesileri, röntgen, radyoaktif izotop ışınları sonucu meydana gelen madde dokusu lenf damarlarının bütünlüğünü bozarak lenfödeme yol açabilir. Doğuştan olan lenfödeme ise Milroy hastalığı denir, bir veya iki uzvu tutar, ağrısızdır, âilenin bir veya birkaç ferdinde görülebilir. Kanserlerin lenf yollarına yayılıp tıkaması da lenfödeme yol açar. Sebebi bulunamayan lenfödemler de vardır.

Lenfödemin bulunduğu uzuv, genişler ve büyür. Ödem, gün süresince artar geceleyin azalır. Fakat her geçen gün şişlikte artma olur. Sert-lâstik kıvamında, basmakla iz bırakmıyan bir ödem söz konusudur. Zamanla ödem artarak, tahta sertliğini andırır. Uzun süren lenfödem sonucu deride kalınlaşma ve pullanma ortaya çıkar. Deri, kalın ve pürüzlü görünümü ile fil derisini andırır. Bu yüzden lenfödem yerine “elephantiasis” (fil hastalığı) deyimi de kullanılmaktadır. Deri ileri derecede gerilir, damarlar zayıflar ve deride ülserler ortaya çıkar. Mantar enfeksiyonları, ekzamalar, toplardamar iltihapları görülür. Bunlardan başka, lenfödeme yol açan asıl hastalıkla ilgili belirtiler de görülür.

Tedavide asıl gâye, lenfödeme yol açan ana sebebi gidermek ve lenf durgunluğunu azaltmaktır.

Hafif lenfödemlerde, ameliyatsız tedâvi denenmelidir. Hastaların uzuvları yüksekte tutulur, tekrarlayan enfeksiyonlar kontrol altına alınır.

Cerrahî tedâvi tam bir başarı sağlamıyorsa da, yaygın ödem, uzun kullanılmaması ve tekrarlayan sellülit hallerinde uygulanır. Cerrâhî tedâvinin esası, lenf sistemi ile toplardamar sistemi arasında bağlantıyı sağlamaya dayanır.