Sual: Kur’an-ı kerimdeki (Ahsen-ül-hâlıkîn) ifadesine istinaden,
bazı kimseler, insanlar için yaratmak, yaratıcı tabirini kullanıyorlar. Böyle
kullanmak uygun mudur?
CEVAP
Kur'an-ı kerimde geçen (Ahsen-ül hâlıkîn) ne demektir? Sözlüğe
bakılırsa, Yaratıcıların en güzeli demek olduğu, birçok yaratıcı
bulunduğu zannedilir. Piyasadaki Kur’an tercümeleri de bundan pek farklı
sayılmaz. Onun için sözlükten, Kur'an tercümesinden din öğrenilmez. Muteber
tefsirlere, akaid ve fıkıh kitaplarına bakmak gerekir.
İmam-ı birgivi, Vasiyetnamesinde, (Bir kimse, rızık Allah’tandır; fakat, kulun
da hareket etmesi gerekir dese, kâfir olur) diyor. Bursalı İsmail Hakkı
hazretleri de, Hucet-ül-baliga’da (Hâlık, yalnız Allahü teâlâdır. İnsana
yaratıcı demek ilhaddır) diyor. [İlhad, dinden çıkmak demektir.]
Allahü teâlânın, hiçbir işinde, ortağı yoktur. Her varlığın yaratıcısı yalnız
Odur. Yaratmak, yoktan var etmektir. Maddeyi, elemanı yok iken var etmek ve var
ettikten sonra, başka bir varlığa çevirmek de yaratmaktır. Mesela, insanı,
nutfeden, cinleri ateşten yarattığını bildiren âyet-i kerimeler böyle olduğunu
bildirmektedir. (Rahman 15, Müminun 12-14)
Hâlık kelimesinin birkaç manası vardır. Esma-i hüsnadan olan Hâlık, yoktan
yaratan anlamına gelir. Bu kelimenin şekil veren anlamı da vardır. Bu
bakımdan insanlar için yaratıcı tabiri kullanılmaz. Beydavi tefsirinin Şeyhzade
haşiyesinde buyuruluyor ki:
Ahsen-ül-hâlıkîn, takdir edenlerin [tasvir edenlerin, şekil verenlerin, suret
verenlerin, düzene koyanların yeni tabirle dizayn edenlerin] en güzeli, en iyisi
demektir. Çünkü halketmenin hakiki manası, ihtira, inşa ve ibdadır. Bu kelime
yani hâlık, bu âyet-i kerimede takdir eden manasında kullanılmıştır. Çünkü
ihtira manasındaki halketmek, Allahü teâlâdan başkası için düşünülmez ki, Allah
onların en güzeli densin. (C.4/68)
Hâlik-ul-hâlikîn = Hâlıkların hâlıkı, şekil verenlerin şekil vereni anlamında
kullanılsa da uygun olmaz. Çünkü Allah’ın isimleri tevkifidir, yani dinin
bildirdiği isimler söylenir. Herkes bir tabir uyduramaz. İnsanlar için yaratıcı
tabiri kullanılmaz. Allah’tan başka yaratıcı yoktur.
İnsanlara, yarattı yaratıcı demek asla caiz değildir. Allah’tan başkasına, her
ne maksatla olursa olsun, yaratıcı demek küfürdür. Yaratıcı, yalnız Allahü
teâlâdır. Nitekim Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Gökleri ve yeri yoktan yaratan Odur. Her şeyi O yaratmıştır.) [Enam 101]
(Allah’ın yarattığı gibi yaratıcı ortaklar buldular da, bu yaratmayı birbirine
benzer mi gördüler? Her şeyi yaratan Allah’tır.) [Rad 16]
(Gökleri ve yeri yaratan Allah’ın, benzerlerini de yaratmaya kadir olduğunu
düşünmezler mi?) [İsra 99]
(Her şeyin yaratıcısı olan Rabbiniz Allah’tır. Ondan başka ilah yoktur. Nasıl
aldatılıp döndürülürsünüz?) [Mümin 62]
Cenab-ı Hak, tek yaratıcı kendisi olduğunu ve başka yaratıcı, başka ortak
bulunmadığını bildirirken, yaratıcının çok olduğu nasıl söylenebilir?