Namaz kılanlar için özürlü olunca Maliki mezhebini taklit etmeleri büyük
kolaylıktır. Maliki mezhebini taklit ile ilgili S. Ebediyye’de diyor ki:
İbni Âbidin hazretleri, (Hanefi mezhebinde olanın, Maliki mezhebini taklit
etmesi evladır. Çünkü, imam-ı Malik, imam-ı a’zamın talebesi gibidir) buyuruyor.
(s.125)
Yine İbni Âbidin hazretleri, (Âlimlerimiz, zaruret olunca, Maliki’ye göre fetva
verdi. Bir mesele Hanefi’de bildirilmemiş ise, Maliki taklit olunur) buyuruyor.
(s. 158)
Abdesti sık bozulan hastalar ve ihtiyarlar için ve necasetten taharet için çok
kolaylık gösterdiğinden, diğer üç mezhepte olan Müslümanlar, Maliki’yi taklit
ederek, ibadetlerini rahatlıkla yapar. (s.1133)
Namaz kılarken abdesti bozulan Hanefi, hemen selam verip, namazdan çıkar. Maliki
mezhebinde, namazı bozulmaz. O anda özür sahibi olur. (s.122)
Hastalık veya ihtiyarlık sebebi ile, yani, zaruret ile idrar kaçıran Hanefi’nin,
tekrar abdest alması, harac, zahmet olacağı için, bu kimse, Maliki’yi taklit
ederek, hemen özür sahibi olur, abdesti bozulmaz. (s. 148)
Bir kimsenin namazda abdesti bozulursa veya abdest almak güç olursa, namaza
dururken Maliki mezhebini taklit eder. Maliki’de, hastaların, ihtiyarların
namazları bozulmaz. (s. 232)
Kan veya idrar kaçıranlar, necaset temizlemekte zahmet çekenler Maliki mezhebini
taklit ederler. Maliki’de, makattan ve bedenden taş, solucan, cerahat, sarı su,
kan çıkınca abdest bozulmaz. Abdesti bozanlar, hastalık ile çıkarsa ve çıkması
men olunamazsa, iki kavil vardır. İkinci kavle göre, prostat hastalığı sebebiyle
gelen idrar abdestini bozmaz. Hastaların, ihtiyarların, abdest almakta harac ve
meşakkat olduğu zaman, bu kavli taklit etmeleri sahih olur. İdrarın kesildiği
zamanı belli ise, bu zamanda abdest alması iyi olur. İstibra zamanı uzun süren
veya sonraları damlayan ve bir namaz vakti devamlı akmadığı için özürlü olamayan
Hanefi ve Şafiiler, Maliki mezhebini taklit eder. (s. 158)
Maliki’nin ikinci kavline göre, özür sahibi olmak için, hastalık sebebi ile
çıkan, abdesti bozan bir şeyin bir kere çıkması kâfidir. Bir namaz vakti içinde
devamlı çıkması lazım değildir. Namazdan önce veya namaz içinde idrar, yel
kaçıran hastaların ve ihtiyarların abdestlerinin ve namazlarının bozulmaması
için, harac ve meşakkat halinde, bunların Maliki mezhebini taklit etmeleri ve
imam olmaları sahih olur. (s.131)
Dikkat edilirse, Maliki’de, Hanefi’de olduğu gibi özürlü olmak için her namaz
vaktinde bir kere akması lazım değildir. Hastalık sebebiyle ara sıra zuhur
etmesi, hatta bir kere çıkması bu kavle göre özür sayılır. Mesela elinde olmadan
zaman zaman burnu kanayan, makattan solucan çıkan, ara sıra ağız dolusu kusan,
kulağı akan, ağrı ile gözünden yaş gelen, bazen yel kaçıran, ishal olup gaita
kaçıran, idrar kaçıran, istihazalı veya akıntısı olan kadın, basurdan, çıbandan,
yaradan kan ve irin akan, Maliki mezhebini taklit ederse, abdesti bu özrü
sebebiyle bozulmuş olmaz. Çamaşıra bulaşan kan ve idrar lekelerini temizlemek
meşakkat olursa necis de sayılmaz. Namazda iken idrar gelse, basurdan kan aksa,
hem abdest bozulmaz, hem de çamaşırdaki kan ve idrar necis sayılmaz. Çünkü
Maliki’de, ikinci kavle göre, necaset namaza engel değildir. Temizlemek
sünnettir. (s.153)
Maliki mezhebini taklit ederken
Yukarıda, Maliki’yi taklidin lüzumunu bildirdik. Şimdi ise bunları sual ve
cevaplarla açıklıyoruz:
Sual: Sık sık ağız dolusu kusan kimse, Maliki'yi taklit ederse, abdesti
bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz.
Sual: Hemoroid sebebiyle Maliki'yi taklit eden, kan akarken ve elbisesinde
fazla kan bulaşmış iken namaz kılsa, caiz olur mu?
CEVAP
Evet. Çünkü temizlemek zordur.
Sual: Ameliyatla, karnımdan delik açılarak torba bağladılar. Torbadan bazen
necaset sızıyor. Maliki'yi taklit ederek namaz kılmam caiz midir?
CEVAP
Evet.
Sual: Gaz sıkıştırmasından rahatsızım. Zaman zaman yel kaçırdığım da oluyor.
Maliki’yi taklit etsem abdestim bozulur mu?
CEVAP
Abdest bozulmuş olmaz.
Sual: Eli kanayan, Maliki'yi taklit edip namaz kılabilir mi?
CEVAP
Namazı kaçırmamak için taklit eder.
Sual: Şuurlu hastaya, idrar için, sonda takıldı. İdrar, bir torbada
birikiyor. Yatalak ve üstü necasetlidir. Bu necasetle namaz kılabilir mi?
CEVAP
Maliki’yi taklit ederek namazlarını kılar.
Sual: Maliki’yi taklit eden, öğleyi asr-ı evvele kadar kılamazsa, tekrar
Hanefi’yi taklit edip öğleyi asr-ı evvelde kılması caiz mi?
CEVAP
Zaruret olduğu için caizdir.
Sual: Maliki’yi taklide niyeti unutup namaz kılan, daha sonra hatırlayıp
niyet etse namazı sahih olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Vakit çıkmak üzere iken, hazırda temiz elbise de yoksa, Maliki’yi
taklit edilip necasetli elbise ile namaz kılmak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Ağzında diş dolgusu olup Maliki’yi taklit eden, ihtiyaç olunca,
mukimken iki namazı cem için, Hanbeli’'yi de taklit edebilir mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Necasetli su arıtmada çalışıyorum. İş elbisemden başkası olmayınca,
Maliki'yi taklit ederek namaz kılabilir miyim?
CEVAP
Temiz elbise bulunmazsa, Maliki taklit edilir.
Sual: El kanamasından dolayı, Maliki'yi taklit edenin, ayağı kanasa, abdesti
bozulur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Maliki’yi taklit eden, abdest alıp namaz kıldıktan bir ay sonra,
elinde yağlı boya görse, boyayı kazıyıp yıkasa, kıldığı namaz ve abdesti sahih
olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Diş dolgusu, idrar tutamaması ve basurdan gelen kan sebebiyle
Maliki'yi taklit edenin eli kanasa, abdesti bozulur mu?
CEVAP
Evet bozulur.
Sual: Maliki'yi taklit eden, abdest aldıktan sonra, Maliki'ye göre niyet
etmediğini hatırlasa, o anda niyet etse, sahih olur mu?
CEVAP
Evet sahih olur.
Sual: Şafii mezhebini taklit ederken beş sene önce haccetmiştim. Fakat
kadınlara dokundum. Haccım ve namazlarım sahih oldu mu?
CEVAP
O haccımı ve namazlarımı Maliki’yi taklit ederek kıldım denirse sahih olur.
Sual: Dolgu sebebiyle Şafii’yi taklit ediyorum. Hiç sebep yok iken, daha
kolay diye, Şafii’yi taklidi bırakıp, Maliki’yi taklit etmem uygun mu?
CEVAP
Evet uygundur.
Sual: Unutup necasetli elbise ile namaz kılan, namazdan sonra hatırlasa, (Bu
namazı Maliki’ye göre kıldım) dese, sahih olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Unutarak mukimken mestlere 24 saatten fazla mesh ettim. (Bu namazları
Maliki'ye göre kıldım) desem caiz mi?
CEVAP
Evet, unutmak ile caizdir.
İyi anlaşılamayan sualler
Aşağıdaki sual ve cevaplar, bazı okuyucularımız tarafından iyi
anlaşılmamıştır.
Sual: Maliki’yi taklit eden, öğleyi asrı evvele kadar kılamazsa, tekrar
Hanefi’yi taklit edip öğleyi asr-ı evvelde kılsa caiz olur mu?
CEVAP: Caiz olur.
Açıklaması şöyledir:
Öğle namazı, ikindi ezanı okununcaya kadar kılınamazsa kazaya kalır. Ancak
imam-ı a’zam hazretlerine göre, ikindi vakti, bugünkü ikindi ezanlarından çok
sonra giriyor. [Yazın 72 dk, kışın 36 dk sonra giriyor.] Yani şimdi ikindi
ezanları okunurken, öğle vakti henüz çıkmamış, ikindi vakti de girmemiş oluyor.
Öğle namazı, bu vakitte kılınınca vaktinde kılınmış oluyor. Bu vakte (Asr-ı
evvel) deniyor. İmam-ı a’zam hazretlerinin bildirdiği ikindi vaktine (Asr-ı
sani) deniyor.
Demek ki, trafik sıkışıklığında kalmak, imtihanda olmak, namaz kılacak yer veya
abdest alacak su bulamamak, unutmak gibi herhangi bir mazeretle öğleyi vaktinde
kılamayan, asr-ı evvelde kılarsa, imam-ı a’zam hazretlerine göre vaktinde kılmış
olur.
Maliki, Hanefi veya Şafii olan kimse, bu kavle uyarak, öğleyi birinci ikindide
(Asr-ı evvelde) kılarsa, öğleyi kazaya bırakmamış, vaktinde kılmış olur.
İyi anlaşılamayan sual-cevaplardan biri de şudur:
Sual: Eldeki kanamadan dolayı, Maliki’yi taklit edenin, ayağı kanasa,
abdesti bozulur mu?
CEVAP: Evet.
Kitaplarda diyor ki:
Namaz kılarken semavi [gayr-i ihtiyari yani elinde olmayan] bir özürle abdesti
bozulan Hanefi, hemen namazdan çıkar. Maliki’de ise, namazı bozulmaz. O anda
özür sahibi olur. Namazına devam eder.
Semavi özürler, Maliki’yi taklit edenin de abdestini bozmuyor. Mesela namazda
ishalini tutamasa, çıbanından veya yarasından kan aksa, burnu kanasa, kulağından
irin aksa, makattan solucan çıksa, idrarını tutamasa, kadınlardan akıntı çıksa,
basurdan kan, fistüllerden, göbekten akıntı çıksa, gaz kaçırsa, yani gelen gazı
tutamasa, ağız dolusu kussa, bunlar semavi özür oldukları için, hiç birisi
Maliki’yi taklit edenin abdestini bozmaz. Abdesti bozulmadığı için namazına
devam eder.
Böyle özürleri olan kimsenin ayağını veya öteki elini bıçak kesip kan çıksa,
abdesti bozuluyor, çünkü bu semavi özür olmuyor. Ama ondan sonra ayağından veya
öteki yaralı elinden çıkan kanlar, irinler semavi özür halini aldığı için,
abdestini bozmuyor.
Bu özürler abdesti bozmuyor ama, çamaşırımıza kan, irin, idrar ve ishal
bulaşıyor. Özürle meydana gelen bu necasetlerle kılınan namaz da sahih olur.
Çünkü Maliki’de necasetsiz elbise ile namaz kılmak farz değil, sünnettir.
Hastaya, idrar için, sonda takılıyor, idrar, bir torbada birikiyor, çamaşırları
necis oluyor. Maliki’yi taklit ederek namazını o haliyle kılar. Kılmayıp kazaya
bırakması haram olur.
Âlimlerimizin bildirdiğine göre, unutup necasetli elbise ile namaz kılan,
namazdan sonra, necasetli elbise ile namaz kılmış olduğunu görse, o namazı iade
etmeyip, (Bu namazı Maliki’ye göre kıldım) demekle namazı sahih olur.
Bu ruhsatlardan faydalanmamak takva ve azimet olmaz. Aksine Allahü teâlânın
rahmeti olan nimetleri tepmek olur. Çünkü hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Seferde [sıkıntı içinde] oruç tutmak takvadan sayılmaz.) [Buhari]
(Seferi iken [sıkıntı içinde] Ramazan orucunu tutan, mukimken oruç yiyen
gibidir.) [Nesai]
Bir âyet meali: (Allah size kolaylık ister, zorluk istemez.) [Bekara 185]
Maliki’yi taklit daha kolaydır
Sual: Diş dolgusu olanın Şafii’yi mi, yoksa, Maliki’yi mi taklit etmesi daha
uygun olur?
CEVAP
Maliki mezhebini taklit etmesi daha uygun olur; çünkü daha kolaydır.
Şafii’de çok az necaset namaza manidir ve hanımının veya yabancı kadının
cildine, şehvetsiz de olsa dokununca, abdest bozulur. Bunlara her zaman riayet
etmek zor olur. Maliki’de ise, necaseti temizlemek sünnetir, namaza mani
değildir ve hanımının veya yabancı kadının cildine şehvetsiz dokunsa abdest
bozulmaz.
İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:
Hanefi mezhebinde olanın, Maliki mezhebini taklit etmesi evladır; çünkü, İmam-ı
Malik, İmam-ı a’zamın talebesi gibidir. Âlimlerimiz, zaruret olunca, Maliki’ye
göre fetva verdi. Bir mesele Hanefi’de bildirilmemiş ise, Maliki taklit olunur.