Sual: Üç sorum var:
1- Hanefi’yim, abdest alırken dikkat etmeme rağmen boğazıma su
kaçabiliyor. Orucum bozuluyor. Şafii’de bozulmuyormuş. Şafii mezhebini taklit
etsem orucum bozulmuş olmaz mı?
2- Şafii olan bir erkek arkadaşım var. İdrar yoluna pamuk konunca orucun
bozulduğunu bilmiyormuş. 16 gün pamuk koymuş. Acaba Hanefi mezhebini taklit
ederek oruçlarını kurtaramaz mı?
3- Annemin dişi hep kanıyor, ağzı kan içinde kalıyor, uyurken de ağzına
kan gitmiş olabilir. Kan yutmak orucu bozduğuna göre, sabah imsakten sonra
uyuyor, annem oruç tutmasın mı?
CEVAP
Dinimizde dört hak mezhep vardır. Bunlar hâşâ sözde değil, fiiliyatta da
haktır. Bir mezhepte yapılması zor olan bir şeyi, diğer mezheplerden birini
taklit ederek yapmak bütün İslam âlimlerine göre caiz, hatta lazım olur.
Maalesef piyasada üç grup insan var.
Birincisi: Hem mezhepleri kabul etmezler, hem de hangi mezhebin hükmü
kolay ise ona göre hareket ederler. Mesela derisinden kan çıkınca Şafii’de
bozmaz diyerek o hükümle amel eder, kadına dokununca Şafii’de bozsa da Hanefi’de
bozmaz diyerek bir mezhebe göre hareket etmez. Buna telfîk denir, caiz değildir,
haramdır. Bu yol ifrattır.
İkincisi: Din cahili kimselerdir, üstelik dindar görünürler. İslam
âlimlerinin aksine, hak mezheplerin fiiliyatta hak olduklarını ve ihtiyaç veya
zaruret olunca başka bir hak mezhebi taklit etmenin dinde bir rahmet olduğunu
kabul edemezler. Bu yol tefrittir.
Üçüncüsü: İfrat ve tefritten uzak, orta yolu tutan kimseler, ihtiyaç
halinde, İslam âlimlerinin bildirdiği şekilde, kendi mezhebinde yapması zor olan
işlerde hak olan diğer mezhepten birini taklit ederler. Doğru yolda olanlar
bunlardır.
Şimdi suallere kısaca cevap verelim:
1- Bir mezhep ihtiyaç halinde taklit edilince, o hususta o mezhebin
mümkün olan bütün şartlarına uymak gerekir. Şafii mezhebini oruçta taklit eden,
Şafii’nin orucun farzlarına ve orucu bozanlarına da dikkat etmesi gerekir. Bu
takdirde taklidi sahih olur. Şafii mezhebi taklit edilirse, abdest alırken
dikkat etmesine rağmen elde olmadan boğaza su kaçarsa, orucu bozulmuş olmaz.
2- Şafii’de, idrar yoluna pamuk koymanın orucunu bozduğunu bilmeyen bir
Şafii, o halde oruçlarını tutsa, sonradan orucu bozduğunu öğrense, “Bu
oruçlarımı Hanefi mezhebine uygun olarak tuttum” diye niyet ederse, oruçları
sahih olur. Oruçları Hanefi mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka
çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, Hanefi mezhebine uygun tutmuş
sayılır. Bunun gibi, diş dolgusunun Hanefi mezhebinde gusle mani olduğunu
bilmeden yıllarca namaz kılsa, sonra durumu öğrense, “Bu namazlarımı Maliki
mezhebine göre kıldım” dese, namazları sahih olur. Kıldığı namazlar Maliki
mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı için, yani
zaruret olduğu için, namazlarını Maliki mezhebine uygun kılmış sayılır.
3- Her mezhepte elde olmadan yapılan şeylerin orucu bozması farklıdır.
Mesela Şafii’de, mübalağa etmedikçe, abdest alırken boğaza su kaçması orucu
bozmaz. Hanefi’de ağzından veya burnundan boğazına toz, duman, sinek kaçsa,
başkalarının içtiği sigaranın dumanı gelerek, ağzına, burnuna girmesinden
sakınmak mümkün olmasa orucu bozmaz. Hanbeli mezhebinde, istemeden kan yutmak
gibi elde olmayan hususlar orucu bozmaz. Bu durumda olan kimse, Hanbeli
mezhebini taklit ederse oruçları sahih olur.