Sual: Bir tasavvuf kitabında, (kahve, tütün, tömbeki, esrar, şaraptan
daha kemdir) deniyor. Kahve, tütün, şaraptan daha kötü nasıl olabilir?
CEVAP
Kitaptaki ifadelerde bir nakil hatası olabilir. İstanbul Üniversitesi
yayınlarından Gıda Kimyası kitabında deniyor ki:
(Çaydaki tein ile, eskiden ayrı bir alkaloit olarak kabul edilen Kafeinin aynı
olduğu tespit edildi. Çayda %2,5-3, kahvede ise %1,3 oranında kafein bulunur.
Kafein, zihni açar, kan dolaşımını artırır, vücuda sıcaklık verir, yorgunluğu
giderir, sindirimi kolaylaştırır. Fazlası sinir sistemi üzerinde etki yapar.
Kalb hastalıklarında, sinirleri zayıf insanlarda ve çocuklarda az miktar kahve
bile fena etki yapabilir.) [s. 658]
Çaydaki kafein, kahvedekinden iki misli fazladır. Kahvedeki kafeine haram
denirse, çaydakine de haram denmesi gerekir. Çoğu zarar veren şeyin, zarar
verecek miktarını kullanmamalıdır! Vücuda zarar verecek kadar çok yemek de
haramdır. Bazı gıdalar, bazı hastalara zararlıdır. Vücuda zarar verdiği bilinen
şeyleri kullanmak doğru değildir. Bir kimseye kahve ve çayın fazlası zarar
veriyorsa az içmeli, azı da zarar veriyorsa hiç içmemelidir! Hastaya haram olan
bir şey, sağlama da haramdır denmez. İmam-ı Münavi hazretleri, Camius-sagir
şerhinde kahve içmenin haram ve mekruh olmadığını bildirmiştir. (Hadika
s.143)
Çay ve kahvedeki kafein, tütündeki nikotin, fazla alınırsa elbette zararlı olur.
Çoğu zarar veren mubah bir şeyin, zarar vermeyen az miktarının kullanılması
haram değildir. Alkollü içkilerin ise, hiç zarar vermese de, damlası haramdır.
İmam-ı Nevevi hazretleri buyuruyor ki:
Sıvı içkilerin azı da haramdır. Esrarın sarhoş etmeyen miktarını ilaç olarak
kullanmak caizdir. (Mühezzeb)
Afyonun da sarhoş etmeyen az miktarı haram değildir. (Feth-ur-rahim s.30)
İbni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki:
Afyon ve diğer zehirli otların alınan çok miktarları haramdır, fakat az
miktarlarını ilaç olarak kullanmak caizdir. (Zevacir)
Uyuşturucu benc otu mubahtır. Bununla sarhoş olmak haramdır. (Dürr-ül Muhtar
c.3, s.166)
İbni Abidin hazretleri, bunu açıklarken buyuruyor ki:
Benc otunu ilaç olarak kullanmak caizdir. Sarhoş edici miktarı caiz değildir.
(Çoğu sarhoş edenin azı da haram olur) hadis-i şerifi sıvı içkilere
mahsustur. Zehirli bitkileri ve sarhoş edici katı ilaçları az miktarda kullanmak
haram olmaz. (Redd-ül Muhtar c.5, s.295)
Ali Echuri hazretleri, (Tütün içmek aklı giderir veya nafaka temininin terkine
sebep olursa, haram olur. Böyle bir durum olmazsa haram olmaz) buyuruyor.
(Gâyet-ül-beyan)
Tütün mubahtır. (Essulh-u beynel-ihvan, El-ukudüddürriyye, Tahtavi, Berika)
Bursalı İsmail Hakkı hazretleri, ilk yazdığı kitaplarında, tütüne haram diyordu.
Çünkü zamanın padişahınca tütün yasaklanmış, içene ceza veriliyordu.
Tütüne israf yönünden hiçbir âlim haram dememiştir. Fakirin su yerine meşrubat
içmesi israftır, fakat alıştığı için çay, kahve veya tütün içmesi israf olmaz.
Şafii âlimlerinin çoğu, sigaraya tenzihen mekruh dedi. Hanefi’de, soğan sarmısak
gibi, tenzihen mekruhtur. (Tahtavi)
Büyük bir âlim, mubah olan bir şeyi yasaklarsa, talebelerinin itaat ederek, o
şeyi kullanmamaları gerekir. Fakat bu herkese şamil edilemez.