Sual: Rafizilerin, imamlar masumdur şaşmaz demeleri doğru mudur?
CEVAP
Aşağıdaki yazı, Abdullah-i Süveydi hazretlerinin Hucec-i katiyye
kitabından alınmıştır. İran’da Nadir Şah ve halkın huzurunda yapılan bir
münazarada İranlı âlimler ve başlarındaki Mollabaşı, hakkı teslim etmek zorunda
kalmışlar, Ehl-i sünnetin hak olduğunu karar vermişlerdi. Nadir Şah da, herkesin
ehl-i sünnet olması için ferman çıkarmıştı. Kitapta vesikaları vardır.
Münazaranın bu kısmını kitaptan nakledelim:
Molla başı dedi ki:
(İmama yani halifeye tâbi olmak, her sözüne uymak, herkese vaciptir.
Uyulması vacip olan kimsenin de, günahsız, hatasız olması lazımdır. Zaten,
imamın masum olduğu iki tarafın sözbirliği ile söylenmektedir. Aklı olan herkes
de, böyle söyler. Çünkü, imam demek (Kendisine uyulan kimse) demektir. Giyilen
gömleğe rida denildiği gibi, kendisine uyulan kimseye imam denilir. İmamın
yanlış birşey söyleyeceği veya yapacağı düşünülürse, o zaman, buna güvenilemez.
Herkesi felakete, uçuruma sürükleyecek veya Allah’ın emirlerine uymayacak birşey
söylemesi, yapması umulur. İmama uymayı Allah emrettiği için, imam şaşmaz
değilse Allah, yanlış olabilecek şeye uymayı emretmiş olur. Bu ise, akla da,
dine de sığmayan birşeydir.)
CEVAP
İmamın masum, şaşmaz olması sözbirliği ile lazımdır, demeniz ve bu da,
İslamiyet’in emri demek olduğunu iddia etmeniz, büsbütün yanlış, bozuk bir
davranıştır. Çünkü siz Şiiler, İcmaa, sözbirliğine zaten kıymet vermiyorsunuz.
İcma, delil olamaz, İslamiyet’in emrini bildiremez diyorsunuz.
İnandığınıza göre, icma, delil-i şer’i değil imiş. Bunun için, yukarıdaki icmaa
dayanan davanız, itikadınıza, imanınızın esasına uymamaktadır. Yok eğer,
sözbirliği demeniz, Şiilerin de, bu söze katıldığını anlatmak ise, imamiyye
fırkasının ortaya çıkmasından önce olan bütün İcmaların çürük, bozuk olması
lazım gelir. Hatta, Hazret-i Ali’nin halife seçildiği zaman, Şiilik bulunmadığı
için, bu seçimdeki sözbirliğinin bâtıl, bozuk olması, haksız halife olması lazım
gelir. Hatta, daha ince düşünürsek, Hazret-i Muaviye’nin hak üzere, doğru halife
olduğu anlaşılır. Çünkü, Hazret-i Muaviye’nin halifeliği Şii fırkası da içinde
bulunmak üzere, Hazret-i Hasan ve bütün müslümanlar tarafından tanınmıştı. İmam
kendisine uyulan kimse demek ise de, bunun masum, şaşmaz olacağını gösteren
hiçbir delil yoktur. Buna delil gösterilmek istenirse, aşağıdaki beş yol ile,
kolayca red edilir:
1) Emirin ve hakimin yalnız sözlerine uymak vaciptir. Sözüne uyulan
kimsenin, işlerinde şaşmaz olduğuna inanmak lazım gelmez.
2) Şii fırkasına göre, müftü, masum, yani şaşmaz değildir. Halbuki, müftünün
sözlerini dinlemek herkese vaciptir.
3) Adalet üzere olduğu görülen herkesin şahit olmasını hakim kabul eder.
Şahitlerin sözü ile, hakim karar verdiği için şahitlerin masum olması lazım
gelmez.
4) Sahibinin, haram olan şeylerden başka olan her emrine, kölesinin itaat
etmesi lazımdır. Böyle olduğu için, efendisinin masum olması lazım gelmez.
5) Namazın her yerinde, cemaatin imama uyması vaciptir. İmam bu namazını bir
dünya menfaati için veya rükuu ve secdeleri Allah’tan başkası için yapmış ise
de, cemaatin, buna uyması lazımdır.
Bu beş yerde, uyulan kimsenin masum olması lazım değildir.
Molla başı söz alıp:
(Tâbi olmak, uymak demekle, biz bunları düşünmedik. Az ve çok kuvvetli olan
şeylere söylenebilen tâbi olmak manasını düşündük. En kuvvetlisi, Resulullahın
Gadir-i Hum denilen yerde, yanında bulunanlara, (Ben size, kendi
canınızdan daha evla değil miyim?) buyurdu. Evet ya Resulallah, dediler.
(Öyle ise, ben kimin mevlası isem, Ali de onun mevlası olmalıdır!) buyurdu.
Tâbi olmak demek, işte böyle mevlası olmaktır. Sizin yukarda saydığınız beş
örnekte bildirdiğiniz gibi, tâbi olmak, genel manaya alınırsa, yine, sizin
dediğiniz gibi olmaz. Çünkü, amirlere ve hakimlere uymak vacip ise de, yalnız
masum olan imamın [yani halifenin] tayin ettiğine vaciptir. Böyle olmayanlara
uymak vacip olmaz. Şiilerin, müftülere uymak lazımdır demesi, bunların şahsına
uymak demek değildir. Kendileri, masum olan imam tarafından tayin edilmiş olduğu
içindir. Onun vekili olduklarından, onların emri, imamın emri demektir. Yoksa,
müftünün, kendi sözlerine uymak lazım gelmez. Başkalarına uymak ise, yalnız
yapılması caiz olan sözlerine uymak, Allah tarafından emredildiği için,
lazımdır. Halbuki imama [yani halifeye] uymak, yukarda bildirilenlerden daha
umumidir. Bunun için, bunlara benzetilemez, dedi.
CEVAP
Tâbi olmak, uymak deyince, şüpheli şeyler anlaşılmaz. Bu kelime, mütevati
sözlerdendir. İnsanlık ve hayvanlık sıfatları gibi. [Mütevati, bir cins içinde
bulunan fertlerin hepsinde müsavi miktarda bulunan sıfat demektir.] Çünkü, uymak
demek, tâbi olanın, uyduğu kimsenin arkasında gitmesi demektir. Bir kimse, bir
büyüğe uyarsa, o kimseye (tâbi) ve O büyük zata (metbu) denir. Tâbiin metbuuna
uymasının az ve çok olması ve uyduğu zamanın da kısa ve uzun olması, uymayı
değiştiriyor ise de, bu değişenler (uymak) işinin özünü değiştirmez. Bunun
mütevati olmasını bozmaz. Çünkü, üsul âlimleri de, başkaları da, söz birliği ile
diyor ki, müşekkik olan başkalık, ancak, işin özünde olan başkalıktır. Zaman ve
azlık, çokluk başkalığı değildir. [Müşekkik - Bir cins içindeki fertlerin
hepsinde müsavi miktarda bulunmayan sıfattır. İlim gibi.]
Uymak sözünden, eğer (iktida) manasını anlıyorsanız, bu da mütevatidir. Çünkü,
iktida, her işte uymaktır. Kendi kendine birşeyi az veya çok yaparsa, iktida
etmiş olmaz. Her ne kadar, işin bir kısmında uymaya da, iktida etmek denirse de,
işin hepsinde iktida etmiş sayılamaz. Bunlardan anlaşılıyor ki, sizin tâbi olmak
sözünüzün en kuvvetli kısımlarından birisi de (uyulanın, tâbi olan tarafından,
çok sevilmesi) olduğunu söylemeniz yanlıştır, boş yere kürek çekmektir. Çünkü,
bu mana, hiçbir bakımdan, tâbi olmak değildir. Hele, sizin bildirdiğiniz mana,
(Birinizin beni sevmesi, kendini ve çocuğunu ve ana babasını ve bütün
insanları sevmesinden daha çok olmadıkça, bu kimse, tam bir iman etmiş olmaz)
hadis-i şerifinde bildirilen Resulullah efendimizi sevmek gibi olan,
İslamiyet’in emrettiği, ihtiyari olan muhabbetten değildir. Siz ise, bu hadis-i
şerifteki sevmeyi, halife seçmek sandınız ve halifeleri Resulullah efendimize
benzettiniz ki, böyle benzetmek, her bakımdan bozuktur, dedim. Molla başı sustu.
(Hucec-i katiyye)
Büyük İslam âlimi şah Veliyyullah-ı Dehlevi hazretleri de buyuruyor ki:
Şiilere göre Halifenin bütün ümmetten efdal olması ve masum olması ve Allahü
teâlâ ve Resulullah tarafından seçilmiş olması lazımdır.
Bütün ümmetten üstün olmak, Peygamber vekili olan Halifeler için sahihtir.
Çünkü, bunlar, âyet-i kerimelerden ve hadis-i şeriflerden mana çıkarır ve
İslamiyet’i bildirirler. İslamiyet’i her yere yayarlar. Bunlar bütün ümmetten
üstün olmazsa, yaptıklarına güvenilmez.
Masum yerine mahfuz demek lazımdır. Yani Allahü teâlâ onları korur ve
kuvvetlendirir. Allah ve Resulü tarafından seçilmek yerine de, nass ile işaret
olunmak demek lazımdır. Ehl-i sünnet vel-cemaat böyle söylemiştir. Böylece
Şeyhaynın, hatta dört Halifenin hak halife olduklarını bildirmişlerdir.
İslamiyet’in başlangıcında Halifelerin böyle olması lazımdır. Çünkü, İslamiyet’i
kurdular ve her yere yaydılar. Dört Halifeden sonra gelenler ise, (Melik-i adud)
idi. Devlet ve hükümet reisi idiler. İlim başka ellerde idi.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Biz bu işe peygamberlikle ve Allahü teâlânın rahmeti ile başladık. Bundan
sonra, hilafet ve rahmet olur. Ondan sonra, melik-i adud olur. Ondan sonra da,
ümmetimde zulüm, işkence ve fesat olur. İpekli giymek, içki içmek ve zina helal
yapılır ve yardımcıları çok olur. Kıyamete kadar böyle gider.)
[İzalet-ül-hafa]
Müftüler de böyledir. İlk zamanlarda, müftülerin âlim olması lazım idi. Şimdi
ise müftü olmak için, eskilerin kitaplarını okuyup anlayabilmek kâfidir. Masum
olmak da, âdet olarak yapılan işlerde masumluktur. Çünkü, şimdi insanların
muameleleri, kazanmaları, geçimleri âdete göredir. Akla dayanan temel bilgilere
göre değildir. (Kurret-ül ayneyn)