Sual: Üç günlük yola [mesela Ankara'dan Tokat'a] giden ve orda bir
hafta kalmayı düşünen her hanefi otomatikman seferi mi olmuş olur?
CEVAP
Evet. Gitmeye karar vermek niyettir.
Sual: Tam İlmihal’de, (Niyet etmez ise, bütün dünyayı dolaşsa bile,
misafir olmaz) deniyor. Sefersiz niyet, niyetsiz sefer olmaz, ikisinin de
olması lazım deniyor. Biri olmazsa olmaz deniyor. Ben niyet etmeden uçağa binip
Amerika'ya gitsem seferi olmayacağımı anlıyorum. Anladığım doğru mu?
CEVAP
Anladığınız yanlış. Amerika'ya gitmek için bilet alıyorsunuz, uçağa
biniyorsunuz ve Amerika’ya gidiyorsunuz. Bunlar niyet değil mi? Bunları
kendi iradenizle yapmıyor musunuz? Niyet bir iş yapmaya karar vermek demektir.
Hem Amerika'ya gidiyorsunuz, hem de ben gitmeye karar vermedim
diyorsunuz. Gitmeniz karar verdiğinizi gösterir. Hem niyet etmiş, hem de sefere
çıkmış oluyorsunuz.
İlmihalde, (Niyet etmez ise, bütün dünyayı dolaşsa bile, misafir olmaz)
dendikten sonra, (Düşmanı arayan askerlerin hâli böyledir. Fakat, geri
dönüşte misafir olur) ifadesi var. Askerler düşmanı buralarda arıyorlar,
sefer mesafesi olan uzaklıkta aramıyorlar. Ama araya araya sefer mesafesini de
geçseler, yine seferi olmazlar, çünkü oraya gelmek için niyet etmemişlerdi. Bir
yere gitmeye karar verince sefer mesafesini geçmesi gerekir, yoksa oraya
gitmekle seferi olamaz.
Başka örnek verelim:
Pendik'ten İzmit'e gitmek için otobüse binen kimse, yolda uyusa,
uyanınca Bolu'ya gelmiş olduğunu görse, Bolu'da seferi olmaz. Çünkü
buraya gelmeye niyet etmemişti. Ama oradan tekrar İstanbul'a gelmeye
karar verirse o zaman Bolu'yu çıkar çıkmaz seferi olur.
Bolu'dan İzmit'e gelmeye karar verse, Bolu - İzmit arası seferi mesafede
olmasa, yine seferi olamaz. İzmit'ten de Adapazarı'na gitse, yine
seferi olamaz. Çünkü sefer mesafesi kadar gitmiyor. Adapazarı'ndan da
Akyazı - Kuzuluk kaplıcasına gideyim dese, yine seferi olmaz, böyle sefer
mesafesi olmayacak yerlere giderek dünyayı dolaşsa seferi olmaz.
Seferde niyet değiştirmek
Sual: İstanbul’dan deniz otobüsü ile Armutlu tatil köyüne geldik. Yol kısa
olduğu için seferi olmuyoruz. Armutlu’da iken, 80 km uzaktaki Bursa’ya gidip
gezmeye karar verdik. Bursa’da seferi olur muyuz?
CEVAP
Mukim bir kimse, 104 km den uzak yere gitmeye karar verince ancak seferi
olur. 80 km ye gitmeye niyet etmekle seferi olmaz. Yani Bursa’da seferi olmaz.
Eğer İstanbul’da iken Bursa’ya gideceğinizi bilseydiniz, hem Armutlu’da hem de
Bursa’da seferi olurdunuz. Şimdi Bursa’da seferi olmazsınız. Ancak Bursa’dan
dönerken İstanbul’a gelmeye niyetiniz olduğu için Bursa’yı çıkar çıkmaz seferi
olursunuz. Armutlu’da da seferi olursunuz. İstanbul’a gelene kadar seferi
olursunuz.
Seferiliğe niyet şarttır
Sual: Seferi olmak için, niyet şart mı?
CEVAP
Evet niyet şarttır. Mesela bir kimse, Pendik’ten 50-60 km uzaktaki
İzmit’e gitmek üzere otobüse binse, otobüste uyuyup kalsa, Düzce’ye
gelince uyansa, Düzce - Pendik arası, seferilik mesafesinde olduğu halde,
Düzce’ye niyet ederek gelmediği için seferi olamaz. Bir kimse de,
Pendik’ten Düzce’ye gitmek üzere otobüse binse; fakat ben sefere
niyet etmiyorum dese de, seferi uzaklığa gitmeye karar verdiği için seferi olur.
Bu kararı niyet sayılır. Yani gideceği yer seferilik mesafesinden fazla ise,
niyet etmese de seferi olur; seferilik mesafesinden az ise, seferiliğe niyet
etse de seferi olmaz. Demek ki, seferiliğin gerçekleşmesi için, hem seferi
uzaklık şart, hem de niyet şart.
Seferilikte niyet
Sual: Bir kimse, 80 km uzaktaki A şehrine gitse, sonra, bir iş çıkıp
A şehrine 85 km uzaktaki B şehrine gidip tekrar A şehrine
dönse, B şehrinde seferi olur mu?
CEVAP
Seferi olmaz. Eğer A şehrine giderken, B şehrine de
uğrayacağını biliyorsa, o zaman hem A şehrinde, hem de B şehrinde
seferi olur.
Seferilikte niyet
Sual: Bir kimse, sefer uzaklığındaki A şehrine toplam 30 gün kalmak
üzere gitse, gittiğinde orada on gün kaldıktan sonra, 10 km uzaktaki B
şehrine gidip, orada on gün kaldıktan sonra, 10 km uzaktaki D şehrine
gitse, orada da on gün kaldıktan sonra tekrar A şehrine gelse, 30 gün hep
seferi mi olur?
CEVAP
Hayır seferi olmaz, mukim olur. Mukim olduktan sonra, seferi uzaklığa
gidilmedikçe hep mukim olunur. Eğer, çıkarken, B ve D şehrinde
onar gün kalacağını biliyorsa, 30 gün hep seferi olurdu. Aynı durumda, Maliki’yi
taklit eden ise hep mukim olurdu.
Seferiliği kaldırma hilesi
Sual: İstanbul Fatih'ten İzmit arası seferi uzaklıkta olduğu için, bir
kadın yanında mahremi olmadan İzmit'e gidemiyor. Hocanın biri, bir hile bulmuş.
(Pendik veya Gebze'ye kadar niyet etmezsiniz, sonra niyet etseniz de, zaten
seferi olmazsınız ve mahremsiz İzmit'e gidebilirsiniz) demiş. Böyle bir
niyetle bir kadının Fatih'ten İzmit'e mahremsiz gitmesi caiz olur mu?
CEVAP
Kesinlikle caiz olmaz. O zaman niye Gebze'de niyet ediyor ki? İzmit'e kadar hiç
niyet etmesin. Adapazarı'na niyet etmeden gitsin, Ankara'ya niyet etmeden
gitsin. O zaman bir kimse, niyet etmedim diyerek dünyayı dolaşsa seferi olmaz.
Seferilik diye bir şey kalmamış olur. Niyet, bir yere gitmeye kalbden karar
vermek demektir. Seferi olmamak için, niyet etmiyorum demek geçersizdir.
Ankara'ya gitmek için karar verip bileti almak niyettir. Ankara'ya gitmeye karar
verse, biletini de alsa, ben sefere niyet ettim dese; fakat gitmese seferi
olmaz. Demek ki, seferi olmak için hem niyet, hem de gitmek
gerekiyor. Karar verip gittiği halde, ben niyet etmedim demesi geçersizdir. Buna
hile-i şeriyye denmez, hile-i bâtıla yani bâtıl olan hile denir.
Yalova'da mukim olarak kurban kesmek için de, böyle geçersiz hile yapılıyormuş.
Kara yoluyla giderken, Kartal'a, Pendik'e kadar niyet edilmiyormuş, sonra niyet
ediliyormuş. Madem istenildiği zaman niyet edilebiliyor, hiç niyet edilmeden
gidilsin! Ama bu yanlış olur. Yalova'ya gitmeye karar vermek niyettir. 104
kilometreden fazla giden, seferi olur, keseceği kurban da nafile olur.