Sual: Şeytanın çeşitleri var mıdır, zararları nelerdir?
CEVAP
Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeylere, şeytan denir. Şeytan üç çeşittir:
İblis, nefs ve kötü arkadaş.
1- İblis ve avaneleri: Bu şeytanlar, cin sınıfından ve İblis’in
soyundandır. İblis çok âlim idi. Âdem aleyhisselama karşı secde etmesi
emredilince, kibirlenip, secde etmedi. Daha önce meleklerin hocasıyken, sonra
ebedi olarak lanetlendi ve şeytanların reisi oldu. Hadis-i şeriflerde buyuruldu
ki:
(Öfke şeytandandır. Şeytan ateşten yaratıldı. Ateş suyla söner. Öfkelenen
abdest alsın!) [Nesai]
(Öfkelenen otursun, otururken öfkelenen de yatsın.) [Ebu-ş-şeyh]
(Aksırmak Rahmandan, esnemek şeytandandır.) [Tirmizi]
(Kuvvetli aksırmak da şeytandandır.) [İbni Sünni]
(Namazda esnemek şeytandandır.) [Buhari]
(Acele şeytandan, teenni Rahmandandır.) [Tirmizi] (Teenni, temkinli,
ihtiyatlı olmaktır.)
(Teenni eden isabet eder, acele eden hata eder.) [Beyheki]
(Şu beş şey hariç, acele şeytandandır. Kızını evlendirmek, borcunu ödemek,
cenaze işlerini çabuk yapmak, misafiri doyurmak, günaha hemen tevbe etmek.)
[İ. Ahlakı]
(Feryat etmeden ağlayın; çünkü göz ve kalbden gelen şey Allah’tandır, elden
ve dilden gelen şey, şeytandandır.) [Buhari]
(Ağlamak merhamettendir. Bağırıp çağırmak, şeytandandır.) [İbni Sa’d]
(Gece merkep anırırsa ve köpek havlarsa, şeytandan Allah’a sığının; çünkü
hayvanlar sizin görmediklerinizi görürler.) [İ. Sünni]
(Vesvese şeytandandır. Necaset temizlerken, vesveseden sakının!) [Tirmizi]
(Namazda hayz görmek ve uyuklamak şeytandandır.) [İ. Mace]
(Namazda esnemek, kusmak ve burun kanaması şeytandandır.) [Tirmizi] (Bu
ve benzerlerinin istisnası vardır. Mesela Ramazan ayında esnemek şeytandan
değildir, sinirseldir. Kusmak, burun kanaması, uyuklamak gibi şeylerin,
şeytandan olmayanları da vardır.)
(Cumada uyuklamak şeytandandır. Uyuklayınca yerinizi değiştirin.) [İ. Ebi
Şeybe]
(Güzel rüya Allah’tan, kötü rüya şeytandandır. Kötü rüya gören, kimseye
anlatmasın, sol tarafına tükürsün [tü, tü diyerek tükürür gibi yapsın] ve
şeytandan Allahü tealaya sığınsın. Böyle yapana, o rüya zarar vermez. Güzel rüya
gören de, onu sevdiği kişilere anlatsın.) [Buhari]
İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Fakirlikten korkmak, uğursuzluğa inanmak da, şeytandandır. Bir âyet-i kerime
meali:
(Şeytan fakirlikle korkutup, size cimriliği emreder.) [Bekara 268]
Şeytan, musallat olup da günaha teşvik edince, hemen Allah’ı zikretmeli yani
kelime-i tevhid okuyarak, estağfirullah diyerek Allahü teâlâyı anmalıdır. Bir
âyet-i kerime meali:
(Rahman olan Allah’ı zikretmekten gâfil olana, yanından ayrılmayan bir şeytan
musallat ederiz.) [Zuhruf 36]
Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Şeytan, zikredilince kaçar, zikredilmezse, vesveseye devam eder.) [Ebu
Ya’la]
Celaleddin-i Suyuti hazretleri buyuruyor ki:
Şeytanın vesvesesinden, sıkıntıdan kurtulmak için, her gün bu duayı okumalıdır:
“Yâ Allah-ür-rakîb-ül-hafîz-ür-rahîm. Yâ
Allah-ül-hayy-ül-halîm-ül’azîm-ür-raûf-ül-kerîm. Yâ
Allah-ül-hayy-ül-kayyüm-ül-kâimü alâ külli nefsin bimâ kesebet, hul beynî ve
beyne adüvvî!” (Kitab-ür-rahme fit-tıbb-i vel-hikme)
2- İnsanın nefsi: İçimizde bulunur, hep kötülük isteyen bir kuvvettir.
Bu, şeytana göre daha zararlıdır; çünkü içtedir. İçteki yara gibi tedavisi
zordur. Şeytan, bir konuda, bir kere vesvese verip gider. Nefis, çok inatçıdır,
aldatıncaya kadar uğraşır. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Şeytandan gelen hastalıklar, küçük bir ilaçla kolayca giderilebilir. Nefsimiz,
her zaman yanımızda bulunan, azılı can düşmanıdır. Dışarıdaki düşmanımız, bu iç
düşmanın yardımıyla bize saldırır. Onun yardımıyla bizi yaralar. Nefsin her
isteği, Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerdir. Her işi, sahibi olan ve bütün
iyiliklerin sahibi bulunan Allahü teâlâya karşı gelmektir. Hep, kendi can
düşmanı olan şeytana uyar.
3- Kötü arkadaş: Üç düşmanın en tehlikelisi budur. Dünyada rezil
eder, ahirette Cehenneme götürür. Kitap, gazete, dergi, radyo, TV, internet
siteleri de, birer arkadaştır. Bunlar kötü olursa, felaket olur. Bir hadis-i
şerif meali şöyledir:
(Kişinin dini arkadaşının dini gibidir. Kiminle dostluk ettiğine dikkat et.)
[Hâkim]
Allahü teâlâ, Davud aleyhisselama da şöyle vahyetti:
(Beni sevmeyenlerle arkadaşlık etme! Bunlar senin düşmanındır. Kalbini
karartır ve seni benden uzaklaştırır.) [İ. Gazali]