Sual: Teyemmümü gerektiren haller nelerdir?
CEVAP
Abdest almak veya gusletmek için, su bulunmazsa veya su olduğu halde
kullanılması mümkün olmayan durumlarda, temiz toprak, kum, kireç ve taş gibi
toprak cinsinden temiz bir şey ile Hanefi’de vakit girmeden önce de teyemmüm
edilir. Diğer üç mezhepte, vakit girmeden önce caiz değildir.
Teyemmümü gerektiren başlıca haller şunlardır:
1- Abdest ve gusül için temiz su bulamamak (Şehirde her zaman su aramak
farzdır.)
2- Su kullanmaya mani olan hastalık, su kullanınca soğuktan ölmek veya
hasta olma tehlikesi.
3- Suyun yanında zarar verecek olan düşman veya yırtıcı, zehirli hayvan
bulunmak.
4- Hapiste olup, su kullanamamak.
5- Ölümle tehdit edilmek.
6- Yolcu olup, yanında içme suyundan fazla su bulunmamak.
7- Kuyu olsa da, su çıkarma imkanı olmamak.
Sual: Teyemmümün farzı kaçtır?
CEVAP
Teyemmümün farzı üçtür:
1- Niyet etmek.
2- İki elin içini temiz toprağa sürüp, yüzün tamamını mesh etmek.f
3- Elleri temiz toprağa vurup, önce sağ ve sonra sol kolu mesh etmek.
Teyemmümün farzı ikidir, diyenlere göre, ikinci ve üçüncü farz, bir farz olarak
söylenir.
Sual: Teyemmümün sünnetleri nelerdir?
CEVAP
Teyemmümün sünnetleri şunlardır:
1- Toprağa avucun içini koymak.
2- Avuçları toprak üzerinde ileri ve geri çekmek.
3- Avuçta toprak varsa, toprak kalmayıncaya kadar, iki eli, baş
parmakları ile birbirine çarpmak.
4- Elleri toprağa koyarken parmakları açmak.
5- Besmele ile başlamak.
6- Önce yüzü, sonra kolları mesh etmek.
7- Abdest alır gibi, çabuk yapmak.
8- Misafir bir mil [1920 metre] içinde su bulunduğunu bilirse, araması
farz, zan ederse sünnettir.
9- Önce sağ, sonra sol kolu mesh etmek.
10- Elleri, toprağa vurarak, kuvvetle koymak.
11- Kolları aşağıda anlatılan şekilde mesh etmek.
12- Parmakların arasını mesh etmek ve bunu yaparken yüzüğünü oynatmak.
Sual: Teyemmümde dikkat edilecek hususlar nelerdir?
CEVAP
Teyemmümde dikkat edilecek hususlar şunlardır:
1- Abdestsiz bir kimse talebesine göstermek için, teyemmüm ederse,
bununla namaz kılamaz.
2- Teyemmüm ile namaz kılabilmek için, yalnız teyemmüme niyet etmek
yetişmez. Namaz için de niyet etmek gerekir.
3- Bir topraktan birkaç kimse teyemmüm edebilir. Çünkü, teyemmüm edilen
toprak ve benzerleri müstamel olmaz. Teyemmümden sonra elden, yüzden dökülen toz
müstameldir.
4- Şafii ve Hanbeli’de teyemmüm yalnız toprak ile yapılır. Diğer
mezheplerde, toprak cinsinden olan her temiz şey ile, üzerinde bunların tozu
olmasa bile, teyemmüm edilir. Yanıp kül olan veya sıcakta eriyebilen şeyler,
toprak cinsinden değildir. O halde, ağaç, ot, tahta, demir, pirinç, yağlı boya
sıvalı duvar, bakır, altın, cam ile teyemmüm edilemez. Kum ile olur. İnci,
mercan ile olmaz. Kireç ve alçı ile yıkanmış mermer, çimento, sırsız fayans,
sırsız porselen çanak çömlekle, çamur ile olur. Yalnız çamur varsa, suyu yarıdan
az ise, bununla teyemmüm edilir.
5- Bir teyemmüm ile çeşitli namaz kılmak caizdir.
6- Misafir, iki kilometreden az uzakta su bulunacağını alametlerle veya
akıllı, baliğ ve adil bir Müslümanın haber vermesi ile, çok zan ettiği zaman,
her tarafa doğru iki yüz metre giderek veya birini göndererek araması farz olur.
Çok zan etmezse, suyu araması lazım olmaz.
7- Bir kimse, suyu sormadan teyemmüm edip, namaza dursa, sonra yanında
bulunan adil bir şahıstan, su olduğunu haber alsa, abdest alıp, namazını iade
eder.
8- İki kilometreden uzakta su varken, teyemmüm ile namaz kılmak caizdir.
9- Eşyası arasında su bulunduğunu unutan, şehir ve köyde değilse, teyemmüm
ile namaz kılabilir.
10- Suyun bittiğini sanan, namazdan sonra suyunu görse, teyemmüm ile kıldığı
namazı iade eder.
11- Çölde, yollarda içmek için konulan su varken, teyemmüm edilebilir.
12- Cünüp, teyemmümden sonra, abdesti bozulsa, cünüp olmaz. Az su varsa,
yalnız abdest alır.
13- Cünüp kimsenin vücut yüzeyinin yarıdan fazlası yara veya çiçek, kızıl
gibi ise teyemmüm eder. Derisinin çoğu sağlam ise ve yaralı kısımları ıslatmadan
yıkaması mümkün ise, gusleder. Yaralı kısımları ıslatmadan yıkanamazsa yine
teyemmüm eder.
Sual: Teyemmüm nasıl yapılır?
CEVAP
1- Önce cünüplükten veya abdestsizlikten temizlenmek için niyet edilir.
Teyemmüm ile namaz kılabilmek için, yalnız teyemmüme niyet etmek yetişmez.
İbadet olan bir şeyi, mesela, cenaze namazı, secde-i tilavet yapmak için veya
abdest için veya gusül için teyemmüm etmeye niyet gerekir.
Teyemmüme niyet ederken, abdest ile guslü ayırmaya lüzum yoktur. Abdest için
niyet etmekle, cünüplükten de temiz olur. Cünüplükten temizlenmeye niyet edilen
teyemmüm ile namaz kılınabilir. Abdest için ikinci teyemmüme lüzum yoktur.
2- İki kolu dirseklerinden yukarı sıvalı olarak, iki elin içini temiz
toprağa, taşa, toprak veya kireç sıvalı duvara sürüp, en az üç parmağı değmek
üzere, iki avucu ile yüzünü bir kere mesh etmek, yani sığamak. Eli, yüzünün iğne
ucu kadar yerine değmezse, teyemmüm yapılmış olmaz.
Yüzü tam mesh edebilmek için, avuçlar açık ve dört parmak birbirlerine yapışık
ve iki elin ikişer uzun parmaklarının uçları birbirlerine değmiş olarak, avuç
içleri saç kesimine koyup, çeneye doğru yavaşça indirilir. Parmaklar yatay
vaziyette alnı, göz kapaklarını, burnun iki yanını ve dudakların üzerlerini ve
çenenin yüz kısmını iyice sığamalıdır. Bu esnada avuç içleri de yanakları sığar.
3- İki avucu tekrar toprağa sürüp, birbirine çarparak, tozu toprağı
silkeledikten sonra, önce sol elin dört parmağı içi ile, sağ kolun alt yüzünü,
parmak ucundan dirseğe doğru sığayıp sonra, kolun iç yüzünü, sol avuç içi ile,
dirsekten avuca kadar sığamak ve sonra sol baş parmak içi ile, sağ baş parmak
dışını sığamaktır. Yüzüğü çıkarmak gerekir. Sonra, yine böyle sağ el ile, sol
kol sıvanır. El ayasını toprağa sürmek gerekir. Toprağın, tozun elde kalması
lazım değildir.
Abdest ve gusül için teyemmüm aynıdır.
Sual: Teyemmümü bozan şeyler nedir?
CEVAP
Teyemmümü gerektiren özür hali ortadan kalkınca, su bulununca, abdesti ve
guslü bozan hallerde, teyemmüm de bozulur.
Sual: Su olup olmadığını sormadan namaz kılan, yanında su olduğunu görse
namazını iade eder mi?
CEVAP
Yanında adil biri bulunduğu halde, su var mı diye ona sormadan teyemmüm edip
namaza duran, sonra su olduğunu haber alsa, abdest alıp namazı iade eder.
Sual: Su kuyusu varken, suyu çıkaramayan, teyemmüm edip namaz kılsa,
sonra suyu çıkarma imkanına kavuşsa namazı iade eder mi?
CEVAP
Kuyudan su çıkarmak için, kova, ip veya para ile su bulamayan kimse,
teyemmüm eder ve su bulunca, namazı iade etmez.
Sual: Salih bir tabibin yıkanmasını yasakladığı hasta, gusül için teyemmüm
eder mi?
CEVAP
Evet eder.
Sual: Teyemmüm bile edemeyen felçlinin namaz kılması gerekir mi?
CEVAP
Hizmetlerini yapan teyemmüm ettirir. Namazı ima ile kılar. Gerekirse iki
namazı cem eder.
Sual: İğne ucu kadar yere el değmezse teyemmüm sahih olur mu?
CEVAP
Bilirse sahih olmaz. Ama bilmeden daha çok yer kalsa teyemmüm sahih olur.
Sual: Teyemmümde, şüphelenip birkaç defa sıvamak caiz mi?
CEVAP
Evet. Fakat vesvese etmemelidir.
Sual: Çok yaşlı ve hasta abdest aldırılınca çok yoruluyor. Yorulmaması için,
teyemmüm etse caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Kibrit kutusu kadar bir tuğla ile teyemmüm caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: Tahta külü ile teyemmüm caiz mi?
CEVAP
Hayır.
Sual: Nöbetçi iken, mescitte yatıyorum. Sık sık dışarı çıkmam gerekiyor. Her
defasında abdest almam gerekir mi?
CEVAP
Hayır. Sonraki girişlerde teyemmüm etmek iyi olur.
Sual: Parmakları arızalı olup teyemmüm ederken el değmeyen yer kaldığını
sanan ne yapar?
CEVAP
Şüphe edince başkasına yaptırır. Başkası yoksa yapabildiği kadar yapar.
Sual: Sudan bir mil kadar uzaktakinin arabası olsa, yine teyemmüm edebilir
mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Teyemmüm ederek mest giyen, su ile abdest alırken mestlere meshetmesi
caiz mi?
CEVAP
Teyemmümle mest giyen, su ile abdest alırken, mesh edemez. Ayaklarını da
yıkaması gerekir.
Sual: Gusledince, hastalık artacaksa ve iyileşme gecikecekse teyemmüm etmek
caiz olur mu?
CEVAP
Hastanın, abdest almak veya gusletmek veya hareket etmek ile, hastalığının
artacağı veya iyi olması uzayacağı, kendi tecrübesi ile veya uzman ve salih bir
doktorun söylemesi ile anlaşılırsa, teyemmüm eder.
Sual: Guslederken avret yerini başkalarının görmesi haram mıdır?
CEVAP
Evet. Gusletmek için, zaruret olunca erkek, erkekler arasında, kadın da,
kadınlar arasında avret yerini açamaz. Gusül yerine teyemmüm eder. Çünkü bir
emri yapmak, bir haram işlemeye sebep olursa, haramı işlememek için, o emir terk
edilir, yapılmaz. Bir sünneti yapmak için, mekruh veya haram işlemek zorunda
kalanın da sünneti terk etmesi lazım olur.
Sual: Abdest almış olan kimse, teyemmüm etmiş olan imama uyabilir mi?
CEVAP
Abdest alan, teyemmüm etmiş olana; ayakta kılan, oturarak kılana uyabilir.
Sual: Sağlamken kazaya kalmış namazları hasta iken teyemmüm edip kaza etmek
caiz midir?
CEVAP
Evet caizdir. İma ile kaza etmek de caizdir.
Sual: Cuma namazını kaçırmamak için teyemmüm etmek caiz midir?
CEVAP
Abdest almak için vakit az olup, Cumayı kaçırmamak için, teyemmüm etmek,
caiz değildir. Çünkü Cuma namazını kılamayan öğle namazını kılar.
Sual: Su bulamadığı için teyemmüm eden kimsenin abdesti bozulsa cünüp mü
olur?
CEVAP
Hayır, Hanefi’de cünüp olmaz. Maliki’de cünüp olur.
Sual: Sadece abdest alacak kadar suyu olan cünüp ne yapar?
CEVAP
Abdest ve gusül için, bir teyemmüm eder. Teyemmümden sonra, abdesti
bozulursa, o su ile abdest alır.
Sual: Kışın çok soğukta arazide, gusledince hastalanacağını bilen kimse
ne yapar?
CEVAP
Gusledince, soğuktan ölmek veya hastalanmak tehlikesi varsa, gusül için
teyemmüm eder ve su ile abdest alır. Şehirde olup hamam parası yoksa ve başka
çare bulamazsa, yine gusül için teyemmüm eder ve su ile abdest alır.
Sual: Su yanında tehlike varsa, abdest veya gusül için teyemmüm edilir
mi?
CEVAP
Su yanında düşman, yırtıcı veya zehirli hayvan, ateş veya nöbetçi varsa veya
kendisi hapis ise veya (abdest alırsan seni öldürürüz, malını alırız) diye
korkutulursa, teyemmüm ederek namazını kılar. Fakat bu sebepler kul tarafından
olduğu için, gusül ve abdest alınca, bu namazları tekrar kılması gerekir. Vakti
içinde kılmak mümkün olmazsa, vakti çıktıktan sonra da kılmak gerekir.
(Redd-ül-muhtar)
Sual: Alınan bir teyemmüm ile bu teyemmüm bozuluncaya kadar birkaç vakit
namaz kılınabilir mi?
CEVAP
Hanefi’de, bir teyemmüm ile, dilediği kadar farz kılabilir. Yani teyemmüm
bozulana kadar birkaç vaktin namazı kılınabilir. Diğer üç mezhepte, ancak vakit
girdikten sonra teyemmüm edilir ve bir teyemmümle sadece bir farz kılınır, her
vaktin farzını kılarken yeniden teyemmüm edilir. (Mizan-ül Kübra)
Sual: Vücudumun 3 yerinde, bacaklarımda ve yüzümde ağır derecede dikişler
var. Bu yüzden gusül ve normal abdest alamıyorum. Dikişlere su değmesi yasak.
Namazı kazaya bıraksam olur mu?
CEVAP
Namazları şer’i bir özür olmadan kazaya bırakmak haramdır. Yaraların üstünü
kapatarak da yıkanma imkanı yoksa, teyemmüm edilip namazlar ima ile kılınır.
Oturarak kılınma imkanı yoksa yatarak kılınır.
Sual: Vitir namazını gece yarısından sonra kılmaya niyetlenen kimse
kalktığında cünüp olduğunu görse fakat suların kesik olması sebebiyle evde
gusledecek kadar su bulunmasa teyemmüm edebilir mi?
CEVAP
Şehirde su bulamamak mazeret değildir, teyemmüm caiz olmaz. 2-3 litre su ile
rahat gusledilir. Bu kadar su da bulunabilir. Yani memba suyu içme suyu bulunur.
Komşudan istenebilir. Bunun gibi veya başka acil durumlar için tedbir almalı,
evde su bulundurmalıdır. Su ve elektrik kesintisi şehirlerde her zaman
olabilecek şeylerdir. Tedbirli olmalıdır.
Sual: Namaz vaktinin çıkacağından korkan kimse, su varken teyemmüm
edebilir mi?
CEVAP
Su varken teyemmüm edilmez. Namazı kaçırsa da abdest alması gerekir.
(Kuduri)
Sual: Ameliyat oldum, abdest alamıyorum. Teyemmüm topraktan başka hangi
maddelerle yapılır?
CEVAP
Teyemmüm toprak cinsinden olan kum, kireç, alçı, taş, mermer, çimento,
sırsız fayans, sırsız porselen, sırsız çanak çömlekle, tuğla ile olur. Eller
kireçli, topraklı veya taşlı duvara sürmekle de teyemmüm edilir. Hangisi kolay
ise o yapılır.
Sual: Bir toprak ile kaç defa teyemmüm edilebilir?
CEVAP
Bir topraktan birkaç kimse teyemmüm edebilir. Çünkü, teyemmüm edilen toprak
ve kum ve benzerleri, müstamel olmaz. Yani o toprakla aylarca teyemmüm edebilir.
Teyemmümden sonra, elden, yüzden dökülen toz müstameldir.
Sual: Diğer hak mezheplerimize göre teyemmümün hükümleri nasıldır?
CEVAP
Teyemmümde besmele çekmek Hanbeli’de vacip, diğer mezheplerde
sünnettir. Hanefi’de teyemmüm toprak cinsinden olan kum, kireç, alçı
mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen çanak çömlekle, tuğla ile olur.
Kireçle badana edilmiş duvardan teyemmüm edilir. Toprak tozu olan eşyalarla da
olur. Şafii’de teyemmüm yalnız toprakla yapılır. Hanbeli’de de
yalnız toprakla olur. Fakat toprak, yanmamış, gasp edilmemiş ve tozlu olmalıdır.
Maliki’de kum, ot, ağaç ve karla da olur.
Hanefi’de, bir teyemmüm ile, dilediği kadar farz kılabilir. Diğer üç
mezhepte, teyemmüm, namaz vaktinden önce alınmaz ve bir teyemmüm ile birden
fazla farz kılınmaz.
Sual: Vücudu yaralı olan kimse, nasıl gusleder?
CEVAP
Vücut yüzeyinin yarıdan fazlası yara olan gusül için teyemmüm eder. Azı
yaralı ise ve yaralı kısımları ıslatmadan yıkanması mümkün ise, su ile gusledip,
yaraların üzerini mesh eder. Mesh zarar verirse, üzerine koyduğu bezi mesh eder.
Sual: Abdest uzuvlarının bir kısmı yaralı olan nasıl abdest alır?
CEVAP
Abdest uzuvlarından hepsinin yarıdan çoğu veya dört abdest uzvundan ikisi
sağlam ise, abdest alıp, yaralı yerleri mesh eder. Mesh zarar verirse, sargı
üzerine mesh eder. Abdest uzuvlarının yarıdan çoğu yaralı ise teyemmüm eder.
Teyemmüm edenin, bazı yerleri yıkaması caiz değildir.
Sual: Elinde çatlak, yara veya egzama olan nasıl abdest alır ve gusleder?
CEVAP
Elindeki çatlak, yara veya egzamayı ıslatmak zarar verirse, eline eldiven
takıp, eldiven ile abdest alabilirse, böyle abdest alması gerekir. Eldiven
bulamazsa, ellerine su alamaz ve yüzünü, başını, ayaklarını suya sokamaz ise,
teyemmüm eder. Yaralı kısımları ıslatmadan gusledemezse, yine teyemmüm eder.
Sual: İki eli çolak veya felçli olup kullanamayan nasıl taharet edip
abdest alır?
CEVAP
Elleri çolak olan, taharetlenmez. Kollarını toprağa, yüzünü duvara sürüp
teyemmüm eder.
Sual: Maliki mezhebinde farz olan muvalatı, abdest uzuvlarının
kurumaması, diye tarif edenler var. Muvalat nedir?
CEVAP
Muvalat, her uzvu, birbiri arkasından ara vermeden, acele olarak yıkamaktır.
Başka bir ifade ile, normal şartlar altında, bir önce yıkadığı uzuv kuruyacak
kadar ara vermemektir.
Çok kısa zamanda yapılan bir iş, muvalata engel olmaz. Mesela, abdest alırken
kapıdan biri girse, gelenin kim olduğuna bakılsa, muvalata mani olmaz. Musluktan
su kesilse, kovadaki suyu almak veya bitişik odadaki musluğa gidip, o musluktan
abdest almak, muvalatı engellemez. Sağ ayağı yıkadıktan sonra, kolayca giren bir
çorabı hemen giyerek, öteki ayağı yıkamaya başlamak da muvalata mani olmaz.
Yavaşça giyerse, normal şartlarda, bir uzuv kuruyacak kadar ara verilirse,
muvalata mani olur. Abdest alırken çorabın birisini veya ikisini çıkarmak
muvalata mani olmaz.
Uzuvların kuruyup kurumaması mutlak ölçü değildir. Çünkü sıcak ve rüzgarlı
havada, uzuvlar hemen kuruyabilir. Yahut soğuk ve rüzgarsız bir yerde, uzuvlar
geç kuruyabilir. Uzuvlar kurumadı diye, başka bir iş yapmak muvalata mani olur.
Hararetli vücutta, uzuv tez kuruyabilir. Demek ki, kuruyup kurumaması kesin ölçü
değildir.
İbni Âbidin hazretleri de, Hanefi'ye göre muvalatı anlatırken, (Toprakla
teyemmüm ederken de, su ile yıkamak olmadığı halde, normal şartlarda bir uzuv
kuruyacak kadar ara vermek muvalata manidir) buyuruyor.
Sual: Teyemmüm ederken sadece niyet ettim teyemmüme desek bununla namaz
kılınabilir mi? Mushafı tutup bir yere koymak niyetiyle teyemmüm etsek, bu
teyemmümle namaz kılmamız caiz mi? Bir de hem teyemmüme, hem de cünüplükten
temizlenmeye niyet etmek mi gerekir?
CEVAP
Sadece teyemmüme niyet etmekle namaz kılmak caiz olmadığı gibi, Mushafı
tutmak için teyemmüm edilince de, bu teyemmümle namaz kılınmaz. İbadet olan
başka bir şeyi, mesela, secde-i tilavet yapmaya veya abdest için teyemmüm etmeye
niyet gerekir. Teyemmüme niyet ederken, abdest ile guslü ayırmaya gerek yoktur.
Abdest için niyet etmekle, cünüplükten de temiz olur. Cünüplükten temizlenmeye
niyet edilen teyemmüm ile namaz kılınır. Abdest için ikinci teyemmüme lüzum
yoktur. (S. Ebediyye - Redd-ül-muhtar)
İmam Züfer'e göre, abdest de olduğu gibi, teyemmümde de niyet farz değildir.
Teyemmüme niyet etmeden teyemmüm alıp namaz kılan kimse, imam-ı Züfer’e göre
teyemmümünün sahih olduğunu, yani o kavle uyduğuna niyet ederse, kıldığı namaz
sahih olur. İhtiyaç olmadan başka bir kaville amel edilmez.
Ev tozu ile teyemmüm olmaz
Sual: Ev tozlu eşyaya, mesela yastığa teyemmüm caiz midir?
CEVAP
Caiz değildir. Ancak kumaş, elbise, yastık gibi, teyemmüm caiz olmayan eşya
üzerindeki, teyemmüm caiz olan toprak cinsi şeylerin tozu ile veya kül ile
tozlanırsa veya silkildikleri zaman havaya böyle toz çıkarsa, bunlarla teyemmüm
caizdir. Ev eşyası üzerinde bulunan organik tozlar böyle değildir. Ev tozu
toprak tozu değildir, organik tozdur. Organik tozlarla teyemmüm olmaz. Toprak
cinsinden olan her temiz şey ile, üzerinde bunların tozu olmasa bile, teyemmüm
edilir.
Hanefi’de teyemmüm şunlarla olur:
1- Toprak ve kum ile,
2- Kireç ve alçı ile,
3- Taş ile, cilasız ve yıkanmış mermer ile,
4- Çimento, tuğla ve kiremit ile, [Bunların tozu ile],
5- Sırsız yani cilasız olmak şartı ile fayans, porselen çanak çömlek,
testi ile,
6- Çamur ile, [Çamurun suyu yarıdan az ise, bununla teyemmüm edilir. Suyu
çoksa, bir bez çamura sokulup, çıkarılıp rüzgarda kurutup, bu tozlu bezle
teyemmüm edilir.]
7- Toprak kerpiçle, kerpiç duvar ile, Kireçle badana edilmiş duvar ile
teyemmüm caizdir.
Teyemmüm caiz olmayan maddeler:
Yanıp kül olan veya sıcakta eriyen şeyler, toprak cinsinden değildir.
Teyemmüm caiz olmayanlar:
1- Ağaç ile,
2- Ot, meyve ve sebze yaprakları ile,
3- Tahta ile,
4- Hasır ile,
5- Demir, pirinç, alüminyum bakır, altın gibi madenler ile,
6- Yağlı boya sıvalı duvar ile, naylon ile, plastik ile,
7- Cam ile teyemmüm edilemez.
Şafii ve Hanbeli mezheplerinde, teyemmüm yalnız toprakla ve tozlu kum ile olur.
Maliki’de yer cinsinden olanlarla da olur. Mesela taş, kum, çamur, kireç, ağaç
ve ot ile teyemmüm caizdir. Hatta altın, gümüş ve mücevher hariç, madenlerle de
teyemmüm caizdir. Yanmış kiremitle caiz değildir.
Şafii, Hanbeli ve Maliki’de, teyemmüm ancak vakit girdikten sonra yapılır. Bir
teyemmümle ancak bir vaktin farzı kılınır.
Kar ile teyemmüm etmek
Sual: Buzlu kutup bölgesinde yaşayan kimse nasıl abdest alır? Çünkü su
yoktur. Toprak da bulamaz ki teyemmüm etsin. Her yer buzla ve karla kaplıdır. Bu
adam nasıl gusleder?
CEVAP
Bu adamın evi barkı yok mu? Namaz kılan birisi, niye yanında teyemmüm
edeceği çanak, çömlek, taş, mermer, tuğla gibi bir şey taşımıyor? Karların ve
buzların üstünde ne iş yapıyor? Yemek yemiyor mu, su içmiyor mu? Böyle yerde
nasıl yaşıyor ki? Önce siz buna cevap verin, sizin sualinizin cevabı kolaydır.
Bu ateistlerin sorusuna benziyor. Çünkü onlardan çok duyduk, kutuplarda nasıl
namaz kılınır veya oruç nasıl tutulur diye.
İslamiyet cihanşümul [evrensel, üniversal] bir dindir. Her asra, her bölgeye,
her iklime uygun emir ve yasakları vardır. Dinde, ölüm hariç, çaresiz hiç bir
şey yoktur. Peygamber efendimiz, (Mezhepler rahmettir) buyurmuştur. Dört
mezhebin birisinde bir çıkış yolu bulunur. Dört mezhebin birinde de bulunmayan
şey de zarurettir. Zaruret halinde de bir çok haramlar mubah hâle gelir. Yani
namazı, abdesti tehir etmek günah olmaz.
Maliki mezhebinde kar ile, buz ile teyemmüm etmek de caizdir. İhtiyaç olunca
Maliki mezhebi taklit edilir. Maliki mezhebini de taklit etme imkanı olmasaydı,
herhangi bir sebeple teyemmüm de edemeyen, suya kavuşuncaya kadar abdesti veya
guslü tehir ederdi.
Sual: Teyemmümü toprak ile yapmak şart mıdır? Başka bir şey ile teyemmüm
yapılmaz mı?
CEVAP
Kum, kireç ve taş gibi toprak cinsinden temiz bir şey ile, mesela kiremit
ile veya sırsız mermer ile de yapılabilir.
Sual: Kül ile teyemmüm yapmak caiz midir?
CEVAP
Hayır. Sadece taş külü müstesnadır. Mesela kireç, taş külüdür.
(Redd-ül-muhtar)
Sual: Teyemmüm ederek namaza duran, namazda iken su görse, ne yapması
gerekir?
CEVAP
Suyu görünce, teyemmüm bâtıl olur. Hemen selam verip, namazdan çıkar. Vakit
çıkmadan abdest alıp, namazını baştan tekrar kılar. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Sabah uyandığımda, suların gece yarısı kesilmiş olduğunu görsem,
dışarısı da karanlık ve soğuksa teyemmüm edebilir miyim?
CEVAP
Hayır. Önceden böyle durumlar için tedbir alınmalıdır. Şehirde su bulamamak,
özür olmaz. Komşudan da olsa, bir kova su alınabilir.