Sual: Müslümanlar kiralık ev sıkıntısı çekerken, evini boş tutmak
günah değil midir? Bazıları iyi kimselerin, salihlerin gücü yetmediği için,
yüksek fiyat veren fasıklara, kötü kimselere, evini kiraya veriyorlar. Salihleri
düşünmemek vebal değil midir?
CEVAP
Müslümanlar kiralık ev sıkıntısı çekerken evi boş tutmak israf ve günah
olduğu gibi, yüksek fiyatla kiraya vermek de asla uygun değildir.
Allahü teâlâ, (Bana şükredin, nankörlük etmeyin) buyuruyor. (Bekara 152)
Şükür nedir? İslam âlimleri şükrü çeşitli şekilde tarif etmişlerdir: Şükür,
İslamiyet’e uymak, Allahü teâlânın verdiği nimetleri Onun sevdiği yerlerde
kullanmaktır. Her uzvun şükrü vardır. Mesela gözün şükrü, arkadaşların kusurunu
görmemek, kulağın şükrü, söylenilen ayıpları duymamış olmak, ayağın şükrü, kötü
yerlere gitmemek, bedenin şükrü, oruç tutmaktır. Malın şükrü ise zekat, sadaka
vermektir.
Allahü teâlâ insanları sabır ve şükürle imtihan etmektedir. Daha çok fakiri
sabırla, zengini ise şükürle imtihan etmektedir. Allahü teâlânın, (şükredin
nankörlük etmeyin) buyurduğunu bildirmiştik.
Nankörlük nedir? Nankörlük şükretmemektir.
İmam-ı Mücahid, Nahl süresinin, (Nimetin Allah’tan geldiğini itiraf eder,
daha sonra da, onu inkâr ederler. Onların çoğu kâfirdir) mealindeki 83.
âyet-i kerimesini (Nimetlerin Allah’tan olduğunu bilirler. Fakat "Bunları biz
kazandık veya bize miras kaldı" diyerek nankörlük ederler) diye tefsir
etmiştir.
Allahü teâlâ, bir müslümana iki ev ihsan etmiştir. O da, birini boş tutuyor veya
yüksek fiyatla veriyor. Sebep olarak da, (Sen benim ortağım mısın? Ben bu evi ne
sıkıntılarla yaptırdım. Ben evimi istediğim fiyatla istediğim kimseye fasık,
salih ayırmadan veririm) demek, imam-ı Mücahidin tefsirinde bildirdiği
nankörlüğe benzemiyor mu? O civarda kiralar 100-150 milyon iken, iyi insanlar
arasında oturmayı arzu eden kimselere evini, 250-300 milyona kiraya vermek bu
iyi niyetli insanları, dışlamak kötüler arasına atmak olmaz mı? Çoluk çocuğunun
bozulmasına, sebep olmak değil midir? Kendi akrabasına veya mesai arkadaşına
fazla para veremiyor diye, fasıklara, kötü insanlara yüksek fiyatla vermek şükür
müdür? Kimi de, yüksek fiyatla kiraya verenleri örnek gösterip, (Herkes yüksek
fiyatla veriyor, beni mi görüyorsun) diyor, herkese uymak iyi değildir. Kur’an-ı
kerimde mealen buyuruluyor ki:
(İnsanların çoğuna uyarsan, seni Allah’ın yolundan saptırırlar.) [Enam
116]
Dinimiz, iyi zenginleri över, kötü zenginleri yerer. Allahü teâlâ buyuruyor ki:
(Kullarımdan şükreden azdır.) [Sebe 13]
(İnsan, zengin olunca azar.) [Alak 6-7]
(Malı pek çok seviyorsunuz.) [Fecr 20]
(Altın ve gümüşü [parayı] biriktirip Allah yolunda sarf etmeyene çok acı
bir azap vardır.) |Tevbe 34]
(Mallarınız ve çocuklarınız, Allah’ı anmaktan [iyilik ve ibadet yapmaktan]
alıkoyarsa, hüsrana uğrarsınız.) [Münafikun 9]
Peygamber efendimiz de buyuruyor ki:
(İyilik çok, yapan ise azdır.) [Hatib]
(Cehennemdeki insanların çoğu, zenginlerdir.) [İ. Ahmed]
(Zenginler helak olur. Ancak malını hayra harcayan kurtulur. Böyle zenginler ise
azdır.) [İbni Mace]
Evin şükrü nasıl olur? Tecrübelerle sabittir ki, birden fazla evini kiraya verip
bunu geçim vasıtası yapan, bu paranın hayrını görmez. Çünkü dinimiz, fazla olan
evin, satılıp parasının değerlendirilmesini veya salihlere Allah rızası için,
ücretsiz veya ucuz kiraya verilmesini tavsiye etmektedir. Fazla evin şükrü ancak
böyle olur. İyilik etmenin, ahiretten başka, dünyaya da faydası vardır. Malı
bereketli olur. Harcadığı para, fazlası ile geri döner. Hadis-i şerifte, (Bir
kimsenin namazı, orucu sizi yanıltmasın. Onu iyi anlamak için, para ile arasının
nasıl olduğuna bakın) buyuruldu.
Bir kimsenin para ile arasının nasıl olduğu da böyle hallerde belli olur. O
kimsenin namazı doğru olsaydı, onu kötülükten alıkoyar, iyileri sıkıntıya
sokmazdı. Peygamber efendimiz, giden birinin kim olduğunu sordu. Oradakiler dedi
ki: Bu, öyle bir zengindir ki, hangi kadınla evlenmek istese, hemen verilir,
birisi için aracı olsa, hemen kabul edilir, ortaya bir fikir atsa, sözü
dinlenir. Peygamber efendimiz sustu. Oradan biri daha geçince, Resulullah onun
da kim olduğunu sordu. Oradakiler dedi ki: Bu öyle bir fakirdir ki, bir kadınla
evlenmek istese, verilmez, birine aracı olsa, aracılığı kabul edilmez, bir şey
söylese, sözü dinlenmez. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Şu salih fakir, öteki fasık zengin gibi dünya dolusu kişiden daha
hayırlıdır.) [Buhari]
Ne mutlu malını hayra harcayan zengine.
Acıyana acınır
Yukarıdaki insaflı olmakla ilgili yazıdan dolayı dört sual soruldu.
Birinci sual:
Bir evim olduğu halde, borçlanarak bir ev daha yaptırdım. Borcumu ödeyene
kadar evimi normal rayice göre kiraya vermem günah mıdır?
CEVAP
Günah değildir.
İkinci sual:
Evim, işyerime uzak olduğu için, işyerime yakın küçük bir evde kirada
oturuyorum. Boş duran kendi evimde, bazen çocuklarım kalıyor. Rahat iş
yapabilmek ve dinlenmek için ve daha başka sebeplerle kendim de gidip kalıyorum.
Misafirim gelince, rahat etsin diye, boş duran eve alıyorum. Bazı komşular da
piknik yeri gibi kullanıyor. Evimi böyle kullanmam günah mı?
CEVAP
Günah değildir. Evi sırf misafir için ayırmak da caizdir.
Peygamber efendimiz, (Her şeyin bir zekatı vardır. Evin zekatı ise, misafir
odasıdır) buyurdu.
Evin bir odası yerine tamamını misafire ayırmak elbette daha iyi olur.
Üçüncü sual:
Evimizi kiraya vermek üzere istişarede bulunduk. Bir büyüğümüz, (Evi sat,
parasını değerlendir. Yahut birine ucuz ver, duasını al) dedi. Durumu hanıma
anlattım. (Büyüklerin sözüne her zaman uymadığına göre, bu sefer de uyma) dedi.
Bu söz, benim de aklıma yattı. Yine hanımın sözünü dinleyip evi yüksek fiyatla
kiraya verdim. Allahü teâlâya üç türlü şükrediyorum:
1- Bir ev sahibi olduğum için.
2- Ev boş kalmadığı için.
3- Yüksek kiraya verebildiğim için.
Bir ev için üç defa şükreden nankör olamaz. Nahl suresinin, (Nimetlerin
Allah’tan olduğunu bilirler; fakat “Bunları biz kazandık veya bize miras kaldı”
diyerek nankörlük ederler) mealindeki 83. âyet-i kerime ile benim ilgim yok.
Biz kazandık demiyor, Allah verdi diyoruz.
Gelecek yıl, daha yüksek fiyata kiraya verir, daha çok şükrederim. Şükreden bir
kimse ile, nankör bir olur mu, aynı kefeye konur mu?
CEVAP
Şükür nedir? Şükür, her uzvu, her malı Allah rızasına uygun kullanmaktır.
Mesela gözü Allahü teâlâ verdiği için, o göz ile Allahü teâlânın haram ettiği
şeylere bakmamalı. Evi Allahü teâlâ verdiği için, o evde haram işlememeli,
kiraya verilecekse, iyi kimselere ucuz vermelidir! Böylece, o kulun şükrettiği
anlaşılır. Evi yüksek fiyata verip, (Ya Rabbi, evimi daha yüksek fiyata
verirsem, daha çok şükrederim) demek, şükür müdür?
İnsanlara acıyana ahirette acırlar. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Merhamet etmeyene, merhamet edilmez, acımayana acınmaz.) [Müslim]
Dördüncü sual:
Evi veya başka bir malı yüksek fiyatla kiraya vermek günah mıdır?
CEVAP
Ev, diğer ticaret malları gibi değildir. Her malı, alıcısı varsa,
kandırmamak şartı ile, yüzde yüz, hatta yüzde bin kârla satmak günah değildir.
Çünkü Peygamber efendimiz, dinimizde kâr haddinin bulunmadığını bildirmektedir.
Fakat ev, dinimizde nafakaya dahildir.
Nafakadan olan gıda maddelerini, (Mal benim) diye pahalanınca satmak üzere
saklamak günahtır.
İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Gıda maddelerini piyasadan toplayıp, pahalandığı zaman satmak üzere stok etmek,
ihtikâr [karaborsa] olur, günah olur. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Aldığı gıda maddelerini, pahalanınca satmak için, kırk gün saklayan, hepsini
fakirlere parasız dağıtsa, günahını ödeyemez.) [Deylemi]
(Gıda maddelerini kırk gün saklayan, Allah’tan uzaklaşmış olur.) [Hakim]
(Başka yerden gıda maddesi satın alıp, şehre getirip piyasaya göre satan, onu
sadaka vermiş veya köle azat etmiş gibi sevap kazanır.) [İ.Gazali]
Gıda maddesi gibi nafakadan olan evde de karaborsacılık yapmak doğru değildir.
İhtikâr yapmak, ev arayanların çok olmasını ganimet bilmek, eğer parayı
sevmekten ileri geliyorsa çok kötüdür. Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Parayı seven helak olur.) [Tirmizi]
(Paraya tapana lanet olsun!) [Tirmizi]
(Para sevgisi mahvedebilir.) [Taberani]
Vezir, padişaha der ki:
- Öyle bir iş yap ki, herkes seni sevsin.
- Ne yapayım?
- Parayı düşman bilene, herkes dost olur. Para kılıç gibidir; kullanmasını
bileni güldürür, bilmeyeni öldürür.
Kira anlaşması
Sual: Bir kimse ile (Sen benim evimde kirasız otur. Ben de senin tarlanı
ücretsiz ekeyim) diyerek bir anlaşma yapılsa, uygun olur mu?
CEVAP
Uygun değildir. Evin kirası karşılığı olarak tarlayı kiralamak
caizdir. Evimin kirasına karşılık tarlanı kiralıyorum denir. Böyle bir anlaşma
yapmak caizdir. Bazıları da, yüklü bir ödünç para veriyor, (evinde ücretsiz
oturayım) diyor. Yani, (Para faizsiz, ev kirasız) deniyor. Hâlbuki
paranın faizine karşılık evde oturuluyor. Bu caiz olmaz.