Sual: (Ev, tarla, zamanla veya mekân ile mühayee olunur) ne demektir?
CEVAP
Mühayee, mülkiyeti ortak olan bir malın getirilerinin ortaklar arasında
bölüşülmesi demektir. Bunlar yani ev, tarla, hacimle ölçülmediği veya
tartılmadıkları için kendilerinden farklı faydalanmak faiz olmaz demektir.
Birkaç örnek verelim:
1- İki kişinin, farklı değerlerde ortak iki evi olsa, uyuşurlarsa, iyi
evde birisi, kötü evde ötekinin oturması caizdir.
2- Biri diğerinden kıymetli olsa da, ortak oldukları evde ortağın
birisinin oturması, diğerinin tarlayı ekmesi caizdir.
3- Ortak tek ev olsa, bir sene birisinin, öteki sene diğerinin oturması
caizdir. Tarla da bunun gibidir, bir sene birisinin, öteki sene diğerinin ekmesi
caizdir.
Sual: (Ağaç, yün, süt gibi ayn [misli, benzeri] olan şeylerde mühayee
olmaz. Eğer, bunları mühayee edip, hisselerinde hâsıl olan farkı helalleşseler,
yine helal olmaz) ne demektir?
CEVAP
Hacimle ölçülen veya tartılabilen şeyleri, ölçmeden paylaşmak faiz olur
demektir. Birkaç örnek verelim:
1- Bir ağaçtaki meyveleri bir yıl ortağın birisi, öteki yıl diğer ortağın
alması caiz olmaz. Her yılınkini eşit olarak paylaşmaları gerekir.
2- Meyve bahçesi varsa, ağaçlar çoksa, belli sayıdaki ağaçların meyvesini
ortağın birisi, diğer ağaçtakileri de ortağın biri alamaz. Hepsinin toplanıp
bölüşülmesi gerekir.
3- İnek tek ise, ineği bir gün biri sağsa, öteki gün diğeri sağsa yahut
bir ay biri sağsa, bir ay öteki sağsa caiz olmaz. Her gün alınan sütün eşit
olarak paylaşılması gerekir.
4- İnekler, koyunlar çoksa, hayvanların bir kısmını biri sağsa,
ötekilerini de diğer ortak sağsa caiz olmaz. Her gün sağılan sütleri ortakların
her gün paylaşmaları gerekir.
5- Ortak olan koyunların yününü bir yıl biri, diğer yıl öteki kırkıp
alsa, caiz olmaz. Her yıl kırkılıp, eşit olarak ortaklar arasında paylaşılır.
6- Koyunların yarısının yününü birisi alsa, diğer yarısını da öteki ortak
alsa caiz olmaz. Hepsi kırkılıp, eşit olarak ortaklar arasında paylaşılır.
7- Birkaç tarladan çıkan buğdayın veya başka mahsulün değerine göre
paylaşmak caiz olmaz. On teneke iyi buğday yerine ötekinin 11 teneke kalitesiz
buğday alması caiz değildir. Kalitesiz de olsa eşit olarak paylaşmaları gerekir.