Sual: Kurban kesmede zenginliğin ölçüsü nedir?
CEVAP
Maddeler halinde bildirelim:
1- Fıtra ve kurban nisabına malik olana zengin denir. Bunun fıtra vermesi
vacib olur. Mükellef ise, yani akıl, baliğ ve mukim ise, yalnız kendisi için
kurban kesmek de vacib olur. Bunun zekat alması haram olur ve fakir olan kadın
mahrem akrabasına ve çalışamayan fakir erkek akrabasına yardım etmesi vacib olur.
2- Miras ve mehir malları, nisap hesabına katılır. Nisap miktarı malı teslim
aldıktan bir yıl sonra yalnız o yılın zekatı verilir.
3- İhtiyacı olan eşyadan ve borçlarından fazla olarak, zekat nisabı kadar
malı veya parası bulunan her hür müslümanın kurban kesmesi vacibdir. Kurban
nisabı ve eşyanın kıymeti, altın ve gümüş ile tespit edilir.
4- Kurban nisabı hesabına katılacak malın, ticaret için olması şart olmadığı
gibi, elinde bir yıl kalmış olması da lazım değildir. Borçlar alacaklardan ve
mevcut maldan çıkarılır. Kalan alacaklar, zekatta olduğu gibi, kurban nisabına
dahil edilir.
5- İhtiyaç eşyaları kurban nisabına dahil edilmez. İhtiyaç eşyası demek,
kıymetleri ne kadar çok olursa olsun, bir ev, bir aylık yiyecek, her yıl evdeki
3 kat elbise, çamaşır, evde kullanılan eşya ve aletler, binecek vasıtası, meslek
kitapları ve ödeyeceği borçlarıdır. Bu eşyanın mevcut olması şart değildir. Eğer
mevcut iseler, zekat, fıtra ve kurban için nisap hesabına katılmazlar.
6- Ticaret için olmayan, ihtiyacından artan eşya, kiradaki evler, evindeki
süs eşyası, yere serili olmayan halılar, kullanılmayan fazla ev eşyası, sanat ve
ticaret aletleri, burada ihtiyaç eşyası sayılmaz. Yani, bunlar kurban nisabına
dahil edilir. Hepsi hesaplanınca 96 gr altın değerinde olursa, böyle kimsenin
kurban kesmesi vacib olur. Oturduğu ev büyük olsa, ihtiyacından fazla,
kullanılmayan odaları olsa, nisaba katılmaz.
7- Kadınların incisi ve her çeşit süs, ziynet eşyası kurban nisabına
katılır.
8- Bilgisayar, telefon, tabanca, teyp, kaset, CD, DVD, saat, buzdolabı,
çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, temizlik robotu, kıymetli dini levha, avize
gibi ev eşyaları, kullanıldıkları için kurban nisabına dâhil edilmez. Hiç
kullanılmayıp kenarda duran eski, yeni ev eşyaları, kap kacak nisaba dahil
edilir.
9- Nisap değerinde Mushafı, hadis, fıkıh ve diğer ilim kitapları bulunan
kişi, bunları okuyorsa, nisaba dahil etmez. Okumuyorsa, okumayı bilmiyorsa,
dahil eder.
10- Evde kullanılmayan eşyalar nisabın üzerinde olursa, kurban kesmek vacib
olur. Mesela çeyiz olarak alınan eşyalar, kimin ise, o kurban keser. Baba, çeyiz
olarak aldığı halde, kızına hediye etmemişse, çeyiz hâlâ babanın malıdır.
Babanın kurban kesmesi gerekir. Hediye etmişse, kızının kesmesi gerekir. Çeyiz,
nisabı buluyorsa böyledir.
11- Her yıl evdeki 3 kat elbise ihtiyaç eşyasıdır. Fazlası eski de olsa
nisaba dahil edilir. Kullanılmayan eski ev eşyaları, kapkacak da, kurban
nisabına dahil edilir. (Üç kat elbise demek, üç ceket, üç pantolon, bir palto,
üç gömlek, üç atlet, üç don ve bir kazak demektir. Bundan fazla olanlar kurban
nisabına katılır.)
12- Bir evi olan kadın, zengin sayılır, içinde otursa da, oturmasa da,
kurban kesmesi gerekir. Bir evi olan erkek zengin sayılmaz. Ama hanım için ev
nafakadan sayılmaz. Kocası onu bir ev bulup oturtmaya mecburdur. Ama kadının
kocası yok ise, oturduğu evi nafakadan sayılır.
13- Biri yazlık, diğeri kışlık iki evi olanın kurban kesmesi gerekir.
Şüpheli alacaklar
Sual: Ne zaman verileceği belli olmayan nisabın çok üstünde alacağı olan,
borcu da yoksa, bu alacağını nisap hesabına katacak mı, zekâtını verecek mi,
kurban kesecek mi?
CEVAP
Senetli veya inkâr edilmeyen alacaklar, iflas edende ve fakirde de olsa,
nisaba katılır. Ele geçince, geçmiş yılların zekâtı da verilir. Eğer kurban
kesecek kadar parası varsa, kurban da keser.
İbni Âbidin hazretleri buyuruyor ki:
Şirkette çok malı olup da alamayanın, kurban kesecek kadar parası, malı varsa,
keser.
Sual: Reklam şirketim var. Sipariş üzerine reklam hazırlıyor, film
çeviriyor, tercüme yapıyor, web sitesi hazırlıyoruz. Bunlarda yapacağımız iş ve
iş sonunda alacağımız bedel anlaşmada yazılı. Bu bedeli zekat ve kurban nisabına
dahil edecek miyim?
CEVAP
Hayır. Ancak anlaşmasını yaptığınız işi veya hizmeti yapıp teslim ettikten sonra
alacak tahakkuk eder. Bu tahakkuk eden miktarı zekat ve kurban nisabına dahil
edersiniz. İş teslim edilmeden böyle alacaklar nisaba dahil edilmez.
Sual: Kurban nisabı 96 gr. ama neden bazıları 80 gr. diyor? 80 gr olursa
altınlarım nisap miktarını buluyor. Şimdi kurban bana vacib mi oluyor?
CEVAP
Nakli esas almadıkları için yanlış konuşuyorlar. Borçlarınızı düştükten
sonra nisap miktarı 96 gramı bulunca kurban size vacib olur.
Bayramdan sonra
Sual: Şu anda nisab miktarı malı olmayan ancak Kurban bayramından hemen
sonra eline nisab miktarından çok fazla para geçecek kimsenin kurban kesmesi
gerekir mi?
CEVAP
Gerekmez. Vacib olması için, bayramın üçüncü günü eline geçmesi gerekir.
Sual: Nisabı aşan alacağım var ama alamıyorum. İhtiyacımdan fazla malım
var ama param yok. Kurban kesmem vacib mi?
CEVAP
Alacaklar zekatta olduğu gibi nisaba dahil edilir, fakat elinde parası
olmayan, ihtiyacından fazla malı olsa da fıtra vermeyen, kurban kesmeyen imam-ı
Muhammede göre günahtan kurtulur. Ödünç alıp veya bir malı satıp keserse
Şeyhayn’e göre vacib sevabı alır.
Arsa ve kurban
Sual: Nisabın üstünde çok kıymetli bir arsam var. Kurban kesmem vacib
midir?
CEVAP
İmam-ı Muhammed’e göre kurban kesmek vacib olmaz. Şeyhayn’e göre vacib olur.
Vacib sevabı kazanmak için Şeyhayn’e göre kesmelidir.
Ev, araba nisaba katılmaz
Sual: Oturduğu bir evi, bir binek otomobili, borsada hisse senetleri ve
borçları da olan kişinin kurban kesmesi vacib olur mu?
CEVAP
Bir ev ve araba, kurban nisabına dâhil edilmez. Borçlar mevcut paradan ve
hisse senetlerinden çıkarılır, geriye nisab kadar para kalırsa kurban kesmek
gerekir.
Sual: Borsada hisse senetlerim var. Kooperatife ödemem gereken borcum
var. 30 ay ödemem gereken araba taksiti var. Kirada oturuyorum. Bu durumda
kurban kesmem gerekir mi?
CEVAP
Bütün borçlarınızı, mevcut paranızdan ve hisse senetlerinin rayiç değerinden
çıkarırsınız, geriye nisap miktarı paranız kalırsa, kurban kesmeniz gerekir.
Sual: Çeyiz eşyalarım var. Beyaz eşya, mobilya, süs eşyaları, halı,
mutfak malzemeleri, bunlar kullanılmadığı için tamamı mı nisaba dahil olur,
yoksa sadece beyaz eşyalar mı?
CEVAP
Kullanılmayan her eşya dahil edilir.
Faturalar ve nisab
Sual: Kurban bayramına tekabül eden ama bayram tatil olduğu için bayramdan
sonra ödenmesi gereken elektrik, telefon, su vb... paraların tutarı cebimizde
iken bunları da kurban nisabına dahil edecek miyiz?
CEVAP
O paraları hesaba katmazsınız. Çünkü o paraları bayramdan sonra
vereceksiniz. Yani o para sizde emanet gibi durmaktadır. O paralardan fazla
nisap miktarı kadar parası olanın kurban kesmesi vacib olur.
Önce borcunu öder
Sual: Nisab miktarı borcu olanın, elinde, nisab miktarı parası olsa, kurban
kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Borcu olan önce borcunu öder, kalanı nisab miktarını bulmuyorsa kurban
kesmez.
Para vermeden kurban kestirmek
Sual: İki bin lira alacağı olup, elinde parası olmayan kimse, alacağı olan
şahsa, (Bir hayvan 500 lira, benim için bir tane kurban kes, 500 lirayı da
hesabımdan düş!) dese caiz olur mu?
CEVAP
Evet, caiz olur. Hatta hiç alacağı olmasa, nisaba malikse, birine, (benim
için bir kurban kes!) dese, o şahıs da kesse, kestiren vacib sevabına
kavuşur.
Zekât verirken de böyledir. Birini vekil etseniz, benim için şu kadar zekât ver
deseniz o da verse, zekâtınız verilmiş olur. Para vermekle ilgisi yok. Yani
vekil kendi parasından verebilir. Vekil kendi parasıyla kurban kesebilir. Daha
sonra sizden para isteyebilir veya hediye de edebilir.
Borcu olan zengin
Sual: 96 gr. altını olanın, borcu da varsa, vacib olan kurbanı kesmesi
gerekir mi?
CEVAP
Borcu olan, borcunu çıkardıktan sonra nisabı bulmazsa, kurban kesmesi
gerekmez.
Sual: Babamın gecekondu tipi iki katlı evi var başka ihtiyaç fazlası malı,
parası yok. Altta kiracı var. İhtiyaç fazlası evdir diye babam kurban kesiyor.
İhtiyaç fazlası ev denilince böyle altlı üstlü evler iki ev hükmünde mi tek ev
hükmünde mi?
CEVAP
Alt kattaki müstakil ise ayrı ev demektir. Bir evin odaları hükmünde ise
bazı evler öyledir onlar bir ev kabul edilir. Bir merdivenle yukarı çıkılan
evler gibi.
Sual: Kovanlar ile bal nisabı buluyor. Kurban kesmem lazım mı?
CEVAP
Evet.
Sual: Altını olan bir kişinin zekatını verdiği takdirde kurban kesmesi de
gerekir mi?
CEVAP
Zekat ayrı, kurban ayrı. Altın hem kurban nisabına dahil edilir hem de zekat
nisabına. Yani nisabı buluyorsa, hem zekat vereceksiniz, hem de kurban
keseceksiniz.
Sual: Bana ait, beyaz eşya gibi çeyizlerim var. Kurban kesecek miyim,
bunların zekatını verecek miyim?
CEVAP
Fırın, çamaşır makinesi, buzdolabı, bulaşık makinesi gibi çeyizlerinizi
kullanıyorsanız, kurban nisabına katılmaz. Kullanmıyorsanız, nisabı da
buluyorsa, her yıl kurban kesmeniz gerekir. Çeyiz için zekat olmaz.
Altın para demektir
Sual: Kurban nisabına malik olanın, elinde parası yoksa ödünç alarak kurban
kesmesi gerekir mi?
CEVAP
İhtiyaçtan fazla eşyaları, tahsil edemediği alacakları veya bunlar gibi
başka bir sebeple nisaba malik olan kimsenin, kurban kesecek parası yoksa ödünç
alarak kesmesi gerekmez. Keserse, yine vacib sevabı alır. Fakat altını varsa,
parası da vardır demektir. Kâğıt parası olmaması mazeret olmaz. Altınlarından
bozdurarak kesmesi gerekir. Dövizi olanın da bozdurup kesmesi gerekir.
Gümüş nisabı ve kurban
Sual: Gümüş nisabına göre zengin olan kimsenin, kestiği kurban vacib olur
mu?
CEVAP
Zengin olduğunu biliyorsa vacib sevabı alır.
Arı, bal ve kurban
Sual: Arı kovanları ve balı olan kimsenin Kurban kesmesi vacib midir?
CEVAP
Eğer, elindeki para ve balla birlikte, kovanların kıymeti, nisabı buluyorsa
kurban kesmek vacib olur.