Sual: Kurbana ortak olacaklarda aranan şartlar ve ortakların dikkat
edeceği hususlar nelerdir?
CEVAP
Bazıları şöyledir:
1- Ortakların Müslüman olmaları, kurban ve ibadete niyet etmeleri ve
hisselerinin yedide birden az olmaması şarttır.
2- Sırf eti için ortak olan varsa ve biliniyorsa, hiçbirinin kurbanı sahih
olmaz.
3- Ortakların bir kısmı ölmüş olsa, yahut bunak olsa, zararı olmaz.
4- Ortaklardan biri mutlak nezir için giremez. Yani şu koyunu keseceğim diye
adayan, bunun yerine başkasını kesemez.
5- Ortaklardan biri geçen sene kesmediği kurbanı niyet eylese caiz olmaz.
6- Bir sığırı veya deveyi, yedi kişiye kadar Müslüman, baliğ kimse, ortak
olarak da satın alıp kesebilirler. Bunlara adak veya akika kurbanı da ortak
edilebilir.
7- Zenginin satın aldığı sığıra, sonradan ortak olmak caiz ise de mekruhtur.
Fakir, bir sığırı kurban etmek için satın alsa, sonra başkalarını ortak edemez.
8- Bir sığırı mesela bir ineği, en çok 7 kişi kesebilir. Yediden fazla kişi,
bir veya birden fazla, ineğe ortak olamaz. Mesela, 8 kişinin 7 sığırı ortak
satın almaları caiz olmaz. Çünkü, her birinin her hayvanda hissesi vardır.
Hiçbirinin hissesi yedide birden az olamaz. Bunun gibi, 10 kişinin 15 ineği,
kurban etmek için, ortak satın almaları da caiz olmaz. Çünkü 10 kişi, 15 ineğin
her birine onda bir oranında ortak olmuş olur. Onda bir, yedide birden azdır.
Bunun gibi, 3 kişinin 9 koyunu ortak satın almaları da caiz olmaz. Çünkü 3 kişi,
9 koyunun her birine üçte bir nispetinde ortaktır. Bir koyunu ise, ancak bir
kişi kesebilir. Birden fazla kişinin, bir koyunu ortak alıp, kurban olarak
kesmeleri caiz olmaz.
9- Bir sığıra 3, 5, 7 gibi tek ortak şartı yoktur. 2, 4, 6 gibi çift de
olur. Fakat her işte teke riayet iyidir. Sünnet-i zevaiddir. Hadis-i şerifte
buyuruldu ki:
(Allahü teâlâ tektir, teke riayet edeni sever. Ey Kur’an ehli, teke riayet
edin!) [Tirmizi]
Sonradan ortak olmak
Sual: Dört kişi ortak kurban almaya niyet edip bir dana aldık, sonradan
birkaç kişi daha bu kurbana katılabilir mi?
CEVAP
Dört kişi alırken yedi kişiye kadar ortak oluruz diye düşünülmüşse ortak
olmak caizdir, düşünülmemişse mekruh olur. Mekruhtan kurtulmak için, onu bir
başkasına satarsınız veya içinizden biri de satın alabilir. Sonra o kimse bunu
alırken, yedi kişiye kadar ortak ederim diye alırsa yeniden ortak olabilirler.
Sual: Üzerine kurban kesmek vacib olan üç zenginle, üzerine kurban kesmek
vacib olmayan bir fakir birlikte bir sığırı ortak olarak kurban kesebilir mi?
CEVAP
Evet kesebilirler.
Sual: Kurban bayramında bir kişi tanımadığı kişilerin almış olduğu sığıra
ortak olabilir mi?
CEVAP
Kim olduğu bilinmeyen kimselerle ortak olmamalı, içlerinde Allah rızası için
değil de et içen kesen olursa diğerlerinin de kurbanı olmaz. Niyeti bilinmiyorsa
o zaman sorumlu olmayız. Onun için bilinen salih kimselerle ortak olmalıdır.
Sual: Şafii mezhebinde kurban kesmek vacib olmadığı için, kurban
ortakları arasında Şafii birinin bulunmasında mahzur olur mu?
CEVAP
Mezhep farkı kurban ortaklığını etkilemez. Onunki de sünnet olur. Akika
kesen de, ölü için kesen de ortak olabilir. Gayri müslim ortak olamaz. Bir de
sırf et için kesen ortak olamaz.
Kurbana farklı ortak olmak
Sual: Üç ortak, farklı para verseler kurbanları sahih olur mu? Mesela
2800 liraya bir inek alınsa, ortağın birisi 800 lira, biri de 1600 lira, üçüncü
ortak da 400 lira verse, eti de verdikleri para oranında paylaşsalar caiz olur
mu?
CEVAP
En az veren üçüncü ortağın parası, yedide birden az olmadığı için caizdir.
Eti paylaşırken, üçüncü ortak bir hisse alır, ikinci ortak dört hisse, birinci
ortaksa iki hisse alır. Hepsi yedi hisse olur. Birisi yedide bir hisseden yani
400 liradan az para verseydi olmazdı.
Her ortak kaç hisseye giriyorsa o kadar para verir. Etin paylaşılması da bu
hisseye göre yapılır.
Kurbana parasız ortak olmak
Sual: Kurbanlık ineğe yedi kişi ortak girse, ortaklardan birisinin parası
olmasa, diğer ortaklardan birisi ben senin yerine veririm dese, herkes kendi
parasını verse, biri de kendi parası ile birlikte param yok diyeninkini verse,
kurban sahih olur mu? Yani kurban için para vermeden kurban sevabı alır mı ve
kurban borcundan kurtulur mu?
CEVAP
Evet sahih olur. Kurbanlık ineği birisi yedi kişiye hediye etseydi, hiç birisi
para vermeden kesseydi, hepsinin de kurbanı sahih olurdu. Kurban için mutlaka
para vermek gerekmez. Başkasının hediye ettiği hayvan da, kurban edilir. Vacib
sevabı alınır ve kurban borcundan kurtulmuş olunur.
Sual: Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile,
biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için kurban kesmek istese, bir inek
kesebilirler mi?
CEVAP
Evet kesebilirler. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir.
Kurbanda ortak sayısı
Sual: Kurbanlık ineğe en az ve en çok kaç kişi ortak girebilir?
CEVAP
Bir ineğe yedi hisseye kadar girilir. Yani 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 kişi
girebilir. 3 kişi girerse inek üç hisseye bölünür. Dört kişi girerse dörde
bölünür.
Akika da kurbana dâhil edilir
Sual: İki kardeş bir dana almışlar. Bunlar çocukları için şimdiye kadar
akikalarını kesmemişler. Şimdi akika kesmenin müstehap olduğunu öğrenmişler.
Aldıkları kurbanlık dana için akikaları için de niyet edip aldıkları bu kurbana
katılıp akikalarını kesebilirler mi? Adağı olan birisi böyle alınmış bir kurbana
adağını da dahil edebilir mi?
CEVAP
Akika, vacib, adak hepsi katılır. Ancak ilk alırken yedi kişiye kadar ortak
olmak niyetiyle hayvan alınmalıdır. Sırf kendisi için alıp da sonradan başkasını
ortak etmesi mekruh olur.
Kasaba para vermek
Sual: Kurbanı kesen kasaba ücret veriliyor. Bu parayı bir kişinin ödemesinde
ve sonra herkesin payını ödemesinde, ya da bu parayı veren kişinin eksik ya da
fazla, önce veya sonra kurban sahiplerinden almasında veya almamasında bir
mahzur olur mu?
CEVAP
Hepsi caizdir. Bir kişi ödeyip, diğerlerinden alabilir, isterse almayabilir.
Sual: Bayramda, kendim, annem, babam, eşim ve üç büyük oğlum olmak üzere
toplam 7 kişi, bir ineği kurban etmek istiyoruz. Kurbanın parasını ben
vereceğim. Bu kurbanın bedeli olan parayı onlara tek tek verip, onların kurban
alınması için bana hediye etmeleri mi gerekir?
CEVAP
Sizin onlara, onların size para hediye etmesi gerekmez. Sadece herbiri,
Benim için bir kurban kesmeye veya dilediğine kestirmeye seni umumi vekil ettim
demeleri yeter. Vekil asıl gibidir, kendi parasıyla da keser.
Çocuk, ateist veya fasık
Sual: Yedi kişilik kurban ortaklarından biri çocuk, ateist veya fasıksa,
kurban caiz olur mu?
CEVAP
Kâfir veya çocuksa, kurban sahih olmaz. Fasığın ortaklığı caiz olursa da,
fasık, bayramda kurban ibadetine değil, et kesmeye niyet edebilir, o zaman da
kurban sahih olmaz. Fasığa güven olmaz. İhtiyaten fasıklarla kesmemelidir.
Çok kişinin bir koçu adaması
Sual: İki üç kişi, bir koçu adasa, sahih olur mu?
CEVAP
Hayır, sahih olmaz. Kurban da olsa, adak da olsa, bir koçu ancak bir kişi
kesebilir.
Ücretsiz ortak
Sual: Mal sahibiyim, hayvan ticareti yapıyorum. 3 bin liraya satmak
istediğim bir ineğe, 3500 lira diyorum. Altı hisseyi satarken, bir hisse için
de, (Benim adamım var, hisse başı 500 lira verin) diyorum. Kendi adamımdan para
almıyorum yahut çok az bir miktar alıyorum. Böyle hayvan satmak caiz midir?
CEVAP
Caizdir.