Sual: Kimler kurban keser yani kurban kesmek kimlere vacibdir?
CEVAP
Maddeler halinde bildirelim:
1- Kurban, davar [koyun, keçi], sığır [manda, inek, dana, öküz, boğa] veya
deveyi, Kurban bayramının ilk üç gününde, kurban niyeti ile kesmek demektir.
Kurban, vacib vazifesini yerine getirerek sevaba kavuşmak için kesilir. Mukim
olan, akıllı, büluğa ermiş, hür ve Müslüman erkeğin ve kadının, ihtiyaç
eşyasından fazla nisap miktarı malı veya parası varsa, Kurban bayramı için niyet
ederek, belli günlerde, belli bir hayvanı kurban kesmeleri vacib olur.
Dinen karı kocadan hangisi zengin ise kurbanı o keser, ikisi zengin ise
ikisi de keser, ikisi de fakir ise ikisi de kesmez. Fakir kurban kesmek zorunda
değildir ama keserse çok sevap olur.
Kurban, dünyada vacib vazifesini yerine getirmiş olmak ve ahiretteki sevabına
nail olmak için kesilir. Babanın, çocuğu için, çocuğun malından da kurban
kesmesi gerekmez. Deli ile bunak, çocuk hükmündedir. Büyük çocuk ve hanımdan
izinsiz, onlar adına kurban kesilmez.
2- Mukim, akıl-baliğ müslümanın, ihtiyacından fazla nisap miktarı malı veya
parası varsa, kurban kesmesi vacib olur. Kurban kesmenin vacib olmasında,
bayramın üçüncü gününe itibar olunur. Bayramın birinci ve ikinci günü,
zengin-fakir, mukim-misafir, akıllı-deli, baygın-ayık olmaya bakılmaz. Bayramın
üçüncü günü nisaba malikse, diğer şartlar da varsa kurban kesmek vacib olur.
Demek ki, bayramın ikinci günü de baliğ olmayıp, üçüncü günü büluğa erene,
bayramın ilk günü fakirken üçüncü günü zengin olana, bayramın ilk günü
seferiyken, üçüncü günü mukim olana, diğer şartlar da varsa, kurban kesmek vacib
olur.
3- Bayramın ilk günü komada iken, üçüncü günü ayılanın, diğer şartlar da
varsa, kurban kesmesi vacib olur. Bayramın ikinci günü bayılıp, üçüncü günü
güneş battıktan sonra ayılan zenginin kurban kesmesi vacib olmaz.
4- Fakir bir kimse, bayramın birinci veya ikinci günü, bir kurban kesse,
bayramın üçüncü günü zengin olsa, bir kurban daha kesmesi lazımdır. Çünkü üstüne
vacib olmadan kesmiştir. Ancak, Bezzaziyye gibi muteber eserlerde, sonradan
gelen âlimler, “Fakir, bayramın birinci günü kurban kesse, üçüncü günü zengin
olsa, tekrar kurban kesmesi gerekmez” demişlerdir.
5- Üçüncü günü zengin olacağını bilenin, ilk günü kurban kesmesinde
mahzur yoktur.
6- Bir zengin, bayramın birinci ve ikinci günü kurban kesmeden ölse,
kurban borcu ile ölmüş olmaz.
7- Kurban bayramının üçüncü günü fakir olacağını veya sefere çıkacağını
bilen kimseye, birinci günü kurban kesmek vacib olmaz. Keserse vacib olarak eda
etmiş olur.
8- Mukim iken, bayramın birinci ve ikinci günü sefere çıkanın, kurban
kesmesi vacib olmaz. Daha önce kesmişse, vacib sevabı alır. Kesmemişse, sefere
çıktığı için borç üzerinden düşer.
9- Mukim bir zengin, seferdeki bir vekile kurban kestirse, vacib sevabı
alır.
10- Esir iken, üçüncü günü hür olanın, diğer şartlar da varsa, kurban
kesmesi vacib olur. Hür iken, bayramın üçüncü günü esir olup, güneş batana kadar
esir kalanın kurban kesmesi vacib olmaz.
11- Tarlasından aldığı mahsul veya tarlanın, evin, dükkanın [atölyenin,
kamyonun] bir senelik kirası, ne kadar çok olursa olsun, bir yıllık ev
ihtiyacını veya aylık geliri ve aldığı maaş ve ücret, aylık ihtiyacını ve kul
borcunu karşılamayan kimse, imam-ı Muhammed’e göre fakirdir. Fetva da böyledir.
Şeyhayn’e göre zengin sayılır. Mülkü olan tarlanın ve bu demirbaş malların
değeri, ihtiyacını karşılar ve nisabı da bulursa, bunun kirayı her alışta, bir
miktar ayırıp, biriktirerek fıtra vermesi ve kurban keserek büyük sevaba
kavuşması gerekir. Böyle bir kimse, fıtra vermez ve kurban kesmezse, imam-ı
Muhammed’e göre, günahtan kurtulur. Tarlasından hiç mahsul almayan, kiraya da
veremeyen kimse ve ihtiyacından fazla malı olup da, parası bulunmayan kimse,
imam-ı Muhammed’e uyarak, fıtra vermez ve kurban kesmez. Verir ve keserse,
ikinci ictihada göre, fıtra ve kurban sevabına kavuşur.
Aldığı kira ile güç geçinen kişi, nisaba malik ise, para biriktirip, fıtra
vermeli ve kurban kesmelidir. Etin hepsini kavurma yapıp, birkaç ay et
parasından biriktirip gelecek yılın fıtra ve kurban parası olarak saklamalıdır.
Böylece, fıtra ve kurban sevabından mahrum kalmamalıdır. Aile efradı çok olup
güç geçinenin, kurbanın etini evinde bırakması müstehaptır.
Sual: Akıl baliğ olma yaşı kaçtır? 13 yaşındaki oğluma kurban düşer mi?
CEVAP
Kızlar 9 yaşında, erkekler 12 yaşında büluğa erebilirler. Bazıları
gecikebilir. 15 yaşını geçtiği halde ergenliğe ermezse artık o ergen kabul
edilir.
Büluğa ermişse ve 96 gram altın veya o kadar parası varsa kurban kesmesi
gerekir. Büluğa ermemişse zengin de olsa kurban kesmez.
Sual: Annem zengin ama şuursuzdur. Kurban kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Şuuru yerinde iken kes derse, kesersiniz. Bilmiyorsa kesilmez.
Sual: Zekat nisabına ulaşmış altınları olan çocukların kurbanlarını babaları
mı keser?
CEVAP
Büluğa ermemiş olan çocuğa, zengin de olsa, kurban kesmek vacib olmaz.
Babasının da, zengin çocuğu için kesmesi gerekmez.
Sual: Tam İlmihal’de (Kurban bayramının üçüncü günü fakir olacağını veya
sefere çıkacağını bilen kimseye, birinci günü kurban kesmek vacib olmaz. Üçüncü
günü zengin olacağını bilenin, kurban kesmesi, Zilhiccenin onuncu günü, yani
bayramın birinci günü fecr vaktinde vacib olur) deniyor. Hemen devamla yine
(Bayramın birinci günü zengin veya fakir ve mukim veya misafir olmaya bakılmaz)
deniyor. İlk ifadedeki (..fecr vaktinde vacib olur) ne demek?
CEVAP
(Keserse vacib sevabı alır) demektir.
Sual: Zengin ailenin fakir oğlunun da kurban kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Hayır, zengin olan keser. Ana babanın zenginliği, oğlunun kurban kesmesini
gerektirmez.
Çocuk için kurban kesmek
Sual: Almanya’da 154 Euro kindergeld (çocuk parası) veriliyor. Burada bazı
derneklerin dağıttıkları broşürlerde, çocuklar için kurban kesmek vacib deniyor.
Çocuk için kurban parası topluyorlar. Çocuğun kurban kesmesinin vacib olduğu
Dürer’de yazıyor diyorlar. Dedikleri doğru mu?
CEVAP
Hayır, yanlıştır. Büluğa ermemiş çocuk için, zengin de olsa kurban kesmek
gerekmez. Şeyhayn’e göre, babasının, zengin çocuğu için de, çocuğun malından
kesmesi gerekirse de, fetva İmam-ı Muhammed’in kavlidir. Fetva verilen bu kavle
göre, babanın, zengin çocuğu için, kendi malından da, çocuğun malından da kurban
kesmesi gerekmez. (Dürer)
Fakirin kurbanı ölse
Sual: Fakirin aldığı kurban, Arefe günü ölse, bunun yerine başka bir kurban
kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Fakir olduğu için, gerekmez.
Şuuru yerindeyse
Sual: Dinen zengin olan bir alzheimer hastasının bayramda kurban kesmesi
gerekir mi?
CEVAP
Fıkıh kitaplarında, (Bayramın üçüncü gününü baygın halde geçiren zengine
kurban kesmek vacib olmaz) deniyor. Üçüncü günü ayık olmak önemlidir. Birinci
günü ayık olsa ve kurban kesse, üçüncü günü baygın geçirse de, kestiği kurban
vacib olur.
Bunayanın da, üçüncü günü şuuru yerindeyse, (Bugün kurban bayramıdır, bana
kurban kesin) diyorsa, kurban kesmek gerekir. Bayramın, kurbanın ne olduğunu
anlamıyorsa, kurban kesmesi gerekmez. Kurban kesmek, zengin olan akıllı
Müslümana vacibdir.