Sual: "Kusursuz kul olmaz. Âlimlerin hatası olur. Bu bakımdan imam-ı
a’zamı, imam-ı Şafii ve imam-ı Gazali gibi âlimleri eleştirmek gerekir. Mesela
imam-ı Gazali’nin hatası çoktur. Kitaplarında uydurma hadis var" deniyor. Böyle
söylemek doğru mudur?
CEVAP
"Kusursuz kul olmaz" sözü doğrudur. Fakat "imam-ı Gazali, hata etmiştir,
kitaplarında uydurma hadis vardır" sözü yanlıştır. Böyle söyleyenler, âlimin
dindeki ve Allah katındaki yerini bilmeyen kimselerdir. Hadis-i şerifte, (Âlimler,
Peygamberlerin vârisleridir) buyuruldu. (İbni Mace)
Âlimlerin kıymetini ve onlara uymamızı emreden âyetlerden bazılarının meali
şöyledir:
(Bilmiyorsanız âlimlere sorun!) [Nahl 43]
(Bu misalleri ancak âlim olanlar anlar.) [Ankebut 43]
(Bunun hükmünü Peygambere ve ülül-emre [âlimlere] sorsalardı,
öğrenirlerdi.) [Nisa 83]
[Âyet-i kerimede geçen ülül-emrin âlim demek olduğu tefsirlerde yazılıdır.
Peygamber efendimiz de (Ülül-emr, fıkıh âlimleridir) buyurdu. (Darimi)]
Hadis-i şeriflerde ise buyuruldu ki:
(Âlimlere tabi olun! Çünkü onlar, dünya ve ahiretin ışıklarıdır.)
[Deylemi]
(Âlimler, kurtuluş yolunu gösteren birer rehber ve kılavuzdur.) [İ. Neccar]
(Âlimler olmasaydı, insanlar helak olurdu.) [İ. Maverdi]
(Bilmediklerinizi salih[âlim]lerden sorup öğrenin!) [Taberani]
Büyükler hakkında böyle konuşmak çok çirkindir, edebe aykırıdır. İmam-ı a'zam,
imam-ı Gazali ve imam-ı Rabbani hazretleri de müctehid birer imamdır. İtikadda
ayrılık olmaz. Peygamber efendimiz, bu ümmetin 73 fırkaya ayrılacağını, 72 sinin
bid'at ehli olup Cehenneme gideceğini, bir fırkanın kurtulacağını bildirmiştir.
Fırka-i naciyye denilen bu fırkanın Ehl-i sünnet vel-cemaat fırkası olduğunda
Ehl-i sünnet âlimleri ittifak etmiştir. Bu ittifakta hata olmaz. Çünkü Hadis-i
şerifte buyuruldu ki:
(Ümmetimin âlimleri, dalalet üzerinde birleşmezler, yanlış bir iş üzerinde
ittifakta bulunmazlar.) [İbni Mace]
Müctehidin amele ait işlerdeki hatasına da sevap vardır. Sonra bir müctehid,
diğer bir müctehidin hata ettiğini söylemez. Çünkü (İctihad, ictihadla
nakzedilmez) kaidesi meşhurdur. Mesela, imam-ı Şafii hazretleri, deriden
çıkan kanın abdesti bozmayacağına, imam-ı a'zam hazretleri de bozacağına ictihad
etmiştir. Şimdi bunlardan birisine (Hata) denmez. Farklı ictihad denir. Hadis-i
şerifte buyuruldu ki:
(Âlim, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.)
[Buhari]
Sevap olan bir şey için hata tabirini kullanmak caiz değildir. Böyle farklı
ictihadlar da Allahü teâlânın bir rahmetidir. Nitekim Hadis-i şerifte buyuruldu
ki:
(Âlimlerin ihtilafları, farklı ictihadları rahmettir.) [Beyheki]
Sevap ve rahmet olan bir ictihadı için, bir âlime hata ettiğini, ya cahil yahut
da bid'at ehli söyler. İbni Teymiye ve Mevdudi gibi bid'at ehli, imam-ı Gazali
hazretlerinin yazılarına kusur isnat etmiştir. İbni Hacer-i Mekki hazretleri,
(imam-ı Gazali hazretlerinin yazılarına kusur isnat eden, ya hasetçidir veya
zındıktır) buyuruyor. İmam-ı Rabbani hazretleri de, bid'at ehlinden
yılandan, canavardan kaçar gibi kaçmak gerektiğini bildirmektedir.
Mezhepsiz bir yazar, (imam-ı a'zamın, imam-ı Şafii ve Gazali’nin zaaflarından
bahsetmekte, sahabenin hatalarını söylemekte ne sakınca vardır? Bunların
dokunulmazlığı mı vardır? Tenkit kapısı kapatılmak ve fikir hürriyeti
katledilmek mi isteniyor?) gibi hezeyanlar savuruyor. Ama aynı mezhepsiz,
Abduhu, Efganiyi, Reşit Rızayı tenkit eden biri çıksa, hemen mezhepsizlik
kılıcını sallayıp, (İslamı bütünüyle yaşayan bu âlimleri tenkit eden haindir,
düzenin uşağıdır) diyor. İslam âlimlerini tenkit etmek fikir hürriyeti,
mezhepsizleri tenkit etmek ise hainlik... Mezhepsizlerin ölçüsü bu...
Peygamber efendimiz, (Âlimler benim vârisimdir) ve (Eshabım anılınca
dilinizi tutun) buyuruyor. Mezhepsiz ise, fikir hürriyeti diyerek
saldırıyor. Âlimlere saldıran belasını bulur.
Başka bir yazar da, (imam-ı Gazali’nin kitaplarında dine aykırı mesele varsa ne
yapacağız?) diyerek, sanki Hüccet-ül İslamın kitaplarında dine aykırı mesele var
gibi göstermeye çalışıyor. Halbuki gerek imam-ı Gazali hazretlerinin ve gerekse
diğer İslam âlimlerinin kitaplarında dinimize aykırı bir mesele bulunmaz. Çünkü
farklı ictihad, dine aykırılık değil, dinin emri olup rahmettir. Rahmete hata
denmez. Âlimlerin hatası da müslümanlar için hüccettir. (İmam-ı a'zamın sözü hak
ise al, değilse at) diyerek, istisnasız, bütün âlimleri senet olmaktan
çıkarıyor. (Âlimlere göre değil, hakka göre ölç!) diyor. Hakkı biz biliyoruz da,
âlimler bilmiyor mu? Hakkı, âlimler bilemezse biz nasıl bileceğiz? (Elimizde
temel ölçü olarak Kur'an olduğuna göre hakkı bâtıldan ayırırız) diyor. Peki,
âlimlerin ellerinde Kur'an-ı kerim yok muydu? Onlar yanılabiliyor da
mezhepsizler niye yanılmıyor? Bütün maksatları âlimler köprüsünü yıkmaktır.
Mezhepsizler, fikir anarşisi çıkartmak, hak ile bâtılı karıştırmak ve hak yol
üzerindeki köprüleri yıkmak istiyorlar. Âlimlerin kurduğu köprüleri yıkıp,
bid'at denizinde insanları boğmak istiyorlar. Fakat, âlimlerimizin kurduğu bu
köprüler, bid'at ehlinin üfürmesiyle yıkılacak kadar zayıf değildir.
Kötülerin kötülüğünü açıklamalı
Dinimiz ilme ve âlime büyük önem verir. Bize ilmi bildiren âlimlerdir.
Hadis-i şerifte, (Âlimler, Peygamberlerin vârisleridir) buyuruldu.
Peygamberlerin vârisleri olan âlimlere dil uzatan, onları âlim oldukları için
kötüleyen kimsenin imanı gider. Bir de İslam âlimi sanılan ve dinimizi içten
yıkmaya çalışan dinde reformcular vardır. Bunların ihanetlerini söylemek,
kötülemek olmaz. Dinin emrine uymak olur. Kötüye kötü, kirliye pis demek yanlış
değildir. Temize pis demek kötülemek olur.
Kötülerin kötülüğünü açıklamak, Müslümanları onların zararından korumaya
çalışmak farzdır.
Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki:
(Bid’atler yayılıp, bu ümmetin sonra gelenleri, öncekilere lanet edince, ilim
sahipleri bunu herkese bildirsin! Bildirmeyip ilmini gizleyen, Kur’an-ı kerimi
gizlemiş sayılır.) [İ.Asakir]
(Ortalık karışır, yalanlar yazılır, âdetler ibadetlere karıştırılır ve Eshabıma
dil uzatılırsa, doğruyu bilen herkese bildirsin! Doğruyu bilip de gücü yettiği
halde bildirmezse, Allah’ın, meleklerin ve bütün insanların laneti onların
üzerine olsun!) [Deylemi]
Bu durumda bir Müslüman nasıl olur da "Bana ne" diyebilir? Gücü yettiği halde
nasıl lanete müstahak olabilir?
Reformcunun biri çıkıyor, (Ortalık iyice aydınlandıktan sonra oruca başlanır)
diyerek milletin orucunu ifsada çalışıyor. Bekara suresinin 187. âyetinde,
(Sabahın beyaz ipliği [aydınlığı] siyah ipliğinden ayırt edilinceye kadar
yiyip için, sonra geceye kadar orucu tamamlayın!) buyurulmuştur. Bu
ipliklerin, gündüzün beyazlığı ile gecenin siyahlığı olduklarını anlatmak için,
daha sonra fecrin kelimesi nazil oldu. Gündüzün beyazlığı ile gecenin siyahlığı,
iplik gibi birbirinden ayrılınca, oruca başlanır. Sabah namazının vakti girmeden
önce yiyip içme kesilir.
Bir başka reformcu, (Bugün camilerde kılınan namazlar, Peygamberin kıldığı
namaza uymuyor) diyor. Namazın nasıl kılınacağını da bildirmiyor. Namaz
kıldırmamak için her yola başvuruyor. Namaz kılmadığı, oruç tutmadığı, her çeşit
günahı işlediği için, (Amelsiz iman makbul, fakat imansız amel makbul değildir)
diyor. Sözü doğru ise de, maksadı başkadır. (Namaz kılmasam da, her günahı
işlesem de bana sapık diyemezsiniz) demek istiyor.
Yine aynı reformist kişi, (Kur’anı zamana ve mekana göre yeniden ictihadımla
yorumlayıp "Çağdaş ilmihal" yazacağım) diyor. Yani, ictihad adı altında dinde
reform yapmak ve bütün sapık fikirlerini buraya koymak, böylece halkı zehirlemek
istiyor.
Böyle reformcular için, (Bu kimselerin hiç iyi tarafı yok mudur?) denilmesi
doğru değildir. Cenab-ı Hak, imansızların yol, köprü, cami, yaptırmak gibi
hiçbir ameline sevap vermiyor, Cehenneme atıyor. Böyle kimselerin ihanetlerini
açıklamak, onları kötülemek olmaz. Böyle kötü din adamları, din, iman
hırsızlarıdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Âlimlerin iyisi, insanların en iyisidir. Âlimlerin kötüsü ise, insanların en
kötüsüdür.) [Bezzar]
(Yazıklar olsun kötü âlimlere ki, ilmi ticarete alet ederler. Devlet adamlarına
yaklaşır, menfaat temin etmeye çalışırlar. Bunların yaptıkları ticaret, kesada
[darlığa, kıtlığa] uğrasın!) [Hakim]
(Bir zaman gelir ki, âlimler fitne çıkarır, camiler ve hafızlar çoğalır, ama,
[hakiki] âlim bulunmaz.) [Ebu Nuaym]
(Zebaniler, günahkâr hafızlara, puta tapanlardan daha önce azap yapar. Çünkü
bilerek yapılan günah, bilmeyerek yapılandan daha kötüdür.) [Taberani]
Pırlantaya cam demek gibi
Sual: Bazıları imam-ı Gazali’ye İslam filozofu diyorlar. Âlime filozof denir
mi?
CEVAP
İmam-ı Gazali hazretleri, kendi zamanındaki fıkıh âlimlerinin en üstünü idi.
Şafii fıkıh kitapları, hep onun kitaplarından vesikalar vermektedir.
Bu büyük İslam âlimine ve benzerlerine, (İslam filozofu), yazılarına ve bütün
(İlm-i kelam), yani (Akaid) kitaplarına da, (İslam felsefesi) diyorlar. Halbuki,
İslamiyet’te felsefe yoktur. İslam âlimleri, filozof değildir. Felsefe, din, ruh
ve ictimai bilgi cahillerinin, bu bilgilerden, kendi kısa akılları ile ve
zamanlarındaki fenni keşiflere göre, anladıklarına, yani bozuk düşüncelerine
denir. İslam âlimlerinin kitapları ise, ilim sahiplerinin, Kur'an-ı kerimden ve
hadis-i şeriflerden çıkardıkları bilgilerdir. İslam bilgilerine felsefe demek,
pırlantayı cam parçalarına benzetmek gibidir. İslam âlimlerine felsefeci demek
de, pırlantaya cam demek gibi olup, bu yüksek âlimlere hakaret etmek olur.
Din düşmanlarının âlimlerimize saldırması
Din düşmanlarının, dine ve din âlimlerine saldırması yadırganmaz. Âlimlerin
de meşhur ve tesirli olanlarına saldırırlar. Özellikle imam-ı Gazali hazretleri,
onlar için hedef tahtasıdır. Dinimizi içten yıkmaya çalışan reformcular da, aynı
şeyi yapıyorlar. Bazı ahmaklar da, meşhur olmak için cami duvarını kirletmeyi,
yani İslam âlimlerine saldırmayı tercih ediyorlar.
İslam âlimi kime denir? Her dalda uzman olan âlimler vardır. Fıkıh âlimi, hadis
âlimi, tasavvuf âlimi, kelam âlimi, fen âlimi gibi. Bunların hepsini bilene
İslam âlimi denir. Bilmek de yetmez. Bildikleri ile amel etmesi ve ihlaslı
olması da şarttır. Onun için ilim, amel ve ihlas sahibi olan müslümana İslam
âlimi denir. Bu üçünden biri noksan olana kötü din adamı, yobaz denir. Mason
Abduh, çömezi mezhepsiz Reşit Rıza ve günümüzde bunların peşinden giden bid’at
ehli birer yobazdır. İslam âlimi, dinin bekçisi, yobaz ise, şeytanın yoldaşıdır.
Dört mezhebin imamı, imam-ı Rabbani ve imam-ı Gazali gibi müctehidler, İslam
âlimidir. İşte Resulullah efendimiz, bu âlimler için, (Âlimler,
Peygamberlerin vârisleridir) buyurdu. (İbni Mace)
İmam-ı Birgivi, “İslam âlimlerince yazılan bir din kitabına hakaret etmek, bu
âlimlerden biri ile alay etmek ve saygı göstermek gereken bir şeye hakaret
etmek, hakaret edilmesi gereken bir şeye saygı göstermek küfürdür” buyuruyor.
Mezhepsizler, demagojiyi iyi becerirler. Mesela imam-ı Birgivi’nin yukarıdaki
sözünü alarak, “Sizler çelişki içindesiniz, Efgani ve Abduh gibi âlimleri
kötülediğiniz için kâfirsiniz” derler. Aynı mantıkla, imam-ı Gazali hazretlerine
saldırırlar. “Gazali, İslam filozoflarına kâfir diyor, Kur’ana aykırı hadisleri
İhya’sına almıştır, sahih hadisle, uydurma hadisi ayıramazdı. Gazali şimdi
yaşasaydı İhya’yı yazmazdı” gibi hezeyanlarda bulunuyorlar. Mezhepsizler, bir
hadisin Kur’ana aykırı olduğunu biliyor da, koca imam bilemiyor mu?
Büyük âlim İbni Hacer-i Mekki hazretleri, imam-ı Gazali hazretlerinin
yazılarında kusur bulan kimse, ya hasetçidir veya zındıktır buyuruyor. (El-
i’lam bi-kavâti’il-islam)
İbni Âbidin hazretleri, imam-ı Gazali, zamanının hüccet-ül-İslamı ve
âlimlerin en üstünü idi. Ona dil uzatan kimse, cahillerin en cahili, fasıkların
en kötüsüdür buyurdu. (El-Ukud-üd-dürriyye)
Kâtip Çelebi, Bütün din kitapları yok olsa, imam-ı Gazalinin kitapları, bu
boşluğu doldurabilir, hatta İhyâ’sı bile kâfi gelir diyor.
Seyyid Abdülhakim Arvasi hazretleri de, imam-ı Gazali’nin İhyâ kitabı, bütün
âlimlerce doğru ve yüksektir. Bir gayrı müslim, severek yapraklarını çevirirse,
müslüman olmakla şereflenir buyuruyor.
Sual: Eskiden daha çok, imam-ı Gazali’ye, kitaplarına uydurma hadis aldı
diye mason Abduhçu mezhepsizler iftira ederdi. Şimdi de, din cahilinin biri,
(Matematiği zararlı, fen ilimlerini gereksiz, felsefeyi İslama aykırı gören
Gazali, bilimsel uyanışı yıkmıştır) diye iftira ediyor. İmam-ı Gazali’nin
kitapları meydandadır. Bu iftira nasıl yapılabiliyor?
CEVAP
Din düşmanları genelde, açıkça saldırmıyor. İslam âlimini, tesettürü,
tesbihi, takkeyi bahane ederek dini kötülüyor. Hangi din düşmanına sorarsanız
sorun, (Ben Müslümanlığa karşı değilim, ben irticaya karşıyım. Kadınların
kapanmasına karşıyım. Araplara para yedirmek için hacca gidilmesine,
medreselere, Kur'an kurslarına karşıyım) gibi cevaplar verir. Halbuki karşı
olduğu hususlar, dinde bulunan şeylerdir.
İmam-ı Gazali hazretleri, eserlerinde, özetle buyuruyor ki:
İslami ilimler, akli ve nakli ilimler [din bilgileri] olmak üzere ikiye ayrılır.
Akli ilimler [fen bilgileri], akıl ile incelenerek, tecrübe edilerek ve
hesaplanarak elde edilir. Bu ilimler, nakli ilimlerin anlaşılmasına ve tatbik
edilmesine de yardımcıdır. Öğrenilmeleri farz-ı kifayedir. Bu ilimler,
matematik, mantık ve bütün tecrübi ilimlerdir. Hadis-i şerifte, (İlim Çin’de
de, [çok uzakta ve kâfirde de] olsa, gidip alınız) buyuruldu. Bir
islam şehrinde, fennin yeni bulduğu bir alet, bir vasıta yapılmayıp, bu yüzden
bir müslüman zarar görürse, o şehrin idarecileri mesul olur.
İslami ilimlerin tasnifi
Fennin ilerlemesi, Allahü teâlânın varlığını ve kudretini daha fazla meydana
çıkarmaktadır. Astronomi ve anatomi bilmeyen, Allahü teâlânın varlığını ve
kudretini iyi anlayamaz. Akli ilimler, iyi, kötü ve mubah olarak üçe ayrılır:
1- İyi olanlar: Tıp, matematik ve benzeri ilimlerdir ki, bunlar da farz-ı
kifaye ve fazilet olmak üzere ikiye ayrılır:
a) Farz-ı kifaye olanlar: Fen bilgileri böyledir. Mesela tıp, insanın
sıhhatli olarak yaşayabilmesi için zaruridir. Hesap ilmi, alış-veriş, miras,
vasiyet ve bütün muamelatta zaruridir. Bu ilimleri bir beldede bilen bulunmazsa
halk zorlukla karşılaşır ve hepsi birden mesul olur. Fakat ihtiyaç nispetinde
bilenlerin bulunması kâfidir. Bu suretle diğerleri de bu mecburiyet ve
mesuliyetten kurtulmuş olur. Tıb ve hesap gibi fen ilimlerine farz-ı kifaye
dememize şaşmayın. Hakikat şu ki: Bütün sanatların asılları aynı hükümde olup
farz-ı kifayedir. Rençberlik, dokumacılık, siyaset, dikicilik, tıp v.s. Bir
ülkenin tabibi olmazsa hastalık çoğalır, insanlar işinden gücünden kalır,
takâtten kesilir ve nihayet ölüme mahkum olur.
b) Fazilet olanlar: Fen ilimlerinin, çok ender gerekecek en ince
teferruatına inmektir. Bu da, gereken kısımları anlamayı kolaylaştırması
bakımından bir fazilet ve üstünlüktür.
2- Kötü olanlar: Bunlar dinde yeri olmayıp, hiçbir fayda sağlamayan, sihir
[büyü], tılsım, telbisat [sahteyi doğru gibi gösterip aldatma ilmi] gibi.
3- Mubah olanlar: Şiir öğrenmek, eski tarihlerle meşgul olmak gibi. Bu
ilimlerin hepsi makbuldür. İlim bizatihi kötü değildir. Yanlış yerlerde
kullanılırsa zararlı olur.
Astronomi ilmi de kötü değildir. Peygamber efendimiz, (Kaderden, yıldızlardan
ve Eshabımdan bahsedilince sükut edin) buyurdu.
Kırk gün sonra ölür
Bazı hallerde cehalet, bazıları için daha faydalıdır. Çocuğu olmayan, bir
hanım doktora gider. Doktor, nabzına bakıp, “Doğurmadığı iyi, çünkü bu kadın,
kırk güne kalmaz ölür” der. Hanımı dehşetli bir korku sarar, vasiyetini yapar.
Kırk gün yemez içmez, üzüntü içinde günleri geçer. Kırk gün geçtiği halde
ölmeyince, kocası doktora durumu bildirir. Doktor der ki:
- Şimdi çocuk doğurur.
- Nasıl olur doktor bey?
- Hanımınız çok şişmandı. Ondaki yağın çocuk olmasına mâni olduğunu anladım. Bu
kadını ölüm korkusundan başka bir şey zayıflatmaz diye onu ölümle korkuttum.
Şimdi zayıfladı, yağ eridi, çocuğun doğmasına mani kalmadı.
İşte şu kıssa bazı kimselerin bazı ilimleri bilmemesinin iyi olacağına bir
örnektir. Peygamber efendimiz de, (Faydası olmayan bilgiden Allahü teâlâya
sığınırım) buyuruyor. (İhya)
İmam-ı Gazali hazretleri, Yunan felsefecilerinin küfre düşürücü bütün
sapıklıklarını tespit etmiştir. Bunlardan üçü şudur: Felsefeciler diyor ki:
1- Âlem, Allah gibi ezeli ve ebedidir.
2- Allah, cüzi olan şeyleri bilmez.
3- Cismani ve bedeni bir haşr, dirilme yoktur. (Tehafüt-ül-felasife)
İmam-ı Gazali hazretlerinin fikirleri bunlardır. Bu fikirlerin ilme düşmanlıkla
veya geri kalmışlıkla, ilerlemeye mani olmakla ne ilgisi vardır?
Sual: Dini bilgim yoktur ancak yazdığınız bütün bilgiler yanlış. Sebebi de
aklıma ve diğer gazetelerden okuduğum bilgilere uygun gelmiyor. Mesela (İlim
Çin’de de olsa alınız) sözü, hadis olmadığı halde, hadis diye nasıl
yazabiliyorsunuz? Bir gazetede hadis olmadığını okudum. Gazali’nin İhya’sından
aldığınız yazı da yanlıştır. Bir doktor bir kadına, 40 gün sonra öleceksin nasıl
diyebilir? Gazali de sizler gibi kara cahilin birisi imiş. Bu asırda onun
bildirdikleri ile hareket edilir mi?
CEVAP
1- Tıp bilgisi olmayanın bir doktoru tenkit etmesi gülünç olduğu gibi,
dinimizden tamamen habersiz biri, dini konuda kulaktan duyduğu, gazetelerden
okuduğu, yalan yanlış bilgiler üzerine, imam-ı Gazali hazretleri gibi, büyük bir
din otoritesini nasıl tenkit edebilir?
Tenkit edilen yazı yukarıda bahsettiğimiz yazı.
Hastasını tedavi eden doktordur. Bunu İhya’da bildiren de, imam-ı
Gazali hazretleridir. Eski bir siyasetçinin zannettiği gibi, imam-ı
Gazali hazretleri, bir köy imamı değildir. Sözü dinde senet büyük bir
âlimdir. (radıyallahü teâlâ anh)
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Kim bir âlimi aşağılarsa, Allahü teâlâ da, onu aşağılar.) [R. Nasıhin]
(Ehli olmayana ilimden bahseden, domuzların boynuna inci kolye asan kimseye
benzer.) [R. Nasıhin]
(Âlimler Peygamberlerin vârisidir.) [Ebu Davud, İbni Mace, Tirmizi, Deylemi,
İ. Neccar]
(Âlimler, yeryüzünün ışıkları, benim ve diğer enbiyanın vârisleridir.)
[Ebu Nuaym]
(Âlimler olmasaydı, insanlar helak olurdu.) [R. Münire]
Böyle zatlara dil uzatanın dili kurur.
2- (İlim Çin’de de olsa alınız) hadis-i şerifini birkaç mezhepsiz uydurma
demiş ise de, Deylemi, Taberani, Beyheki, İbni Adiy, İbni Abdilber, Muhammed
Gazali gibi büyük âlim ve muhaddisler, bu hadis-i şerifin sahih olduğunu
bildirip kitaplarına almışlardır. Bu âlimlere değil de, birkaç mezhepsize
inanmak cahillik olur.
Âlimler hata eder mi?
Selefi görüşlü biri ile âlimlere olan itimat hakkındaki konuşmamız ilgi
çekici olduğu için aynen nakletmek istiyorum. Selefi sordu:
- Namazda rükua eğilirken ayakları birleştirmenin kitapta yeri var mı?
- Halebi-yi Kebir ve Sagir, Miftah-ül cenne, Dürr-ül-muhtar ve
İbni Âbidin’de var.
- İbni Âbidine inanmam.
- Nasıl olur? İbni Âbidin Hanefi mezhebinde en muteber ve en geniş bir fıkıh
kitabıdır.
- İbni Âbidin kitabına uydurma hadis almıştır. Uydurma hadis alan birinin diğer
yazılarına nasıl itimat edilir?
- Hangi hadis uydurmaymış?
- Ebu Hanife’yi öven hadis... Mezhep taassubuyla kitabına almış.
- İbni Âbidin hanefidir ama, aynı hadis-i şerif, Şâfii âlimlerinden İbni Hacer-i
Mekki’nin Hayrât-ül-hisân kitabında da vardır. Mezhep taassubu olsaydı, Ebu
Hanife ile ilgili hadis-i şerifi kitabına alır mıydı? Hiçbir İslam âliminin
kitabında uydurma hadis olmaz.
- Niye olmasın, Gazali’nin kitabında bir sürü uydurma hadis var. Iraki bunları
tespit etmiştir.
- Iraki kaynağını bulamadığı hadis-i şeriflere, kaynağını bulamadım demiştir.
Bulamadım demek uydurma demek değildir. Sonra İslam âliminin kitabındaki bir
hadis-i şerife uydurma denebilir mi?
- Kur’ana aykırı ise elbette denir.
- İbni Hacer-i Mekki, İbni Âbidin ve İmam-ı Gazali gibi âlimlerin
kitaplarında uydurma dediğin hadisler Kur’ana aykırı mıdır?
- Aykırı ki uydurma denmiştir.
- Kur’ana aykırı olduğunu kim anlamış?
- Kim olacak onlara uydurma diyenler.
- Peki onlara uydurma diyenler, Kur’ana aykırı olduğunu anlamış da, imam-ı
Gazali hazretleri gibi büyük bir âlim anlayamamış mı? Ne çirkin bir iftira bu?
İmam-ı Gazali’nin kitabında uydurma olarak bildiğin en meşhur hadis hangisidir?
- Çok... Mesela (İlim Çin’de de olsa alın)
- Bu hadis-i şerife mezhepsizler uydurma demişlerse de, Taberani, Beyheki ve
İbni Adiy gibi hadis âlimleri buna sahih demişler ve kitaplarına almışlardır.
- Peki namazda rükua eğilirken ayakların birleştirilmesi Kur’anda var mı?
- Namazın farzları Kur’anda var mı da sünnetleri olsun?
- Peki sünnette var mı?
- Dinimizde delil sadece kitap ve sünnet değil, icma ve kıyas da vardır.
Âlimlerin ictihadı da senettir.
- Ben kıyası, ictihadı kabul etmem. Âlim hata edemez mi?
- Âlim hata etmez dense yanlış olmaz. Çünkü Âlimin ictihadı hatalı bile olsa
senettir. Allahü teâlâ ahirette onun ictihadına göre amel edip etmediğimizi
soracaktır. Buhari’nin bildirdiği hadis-i şerifte, (Âlim ictihadında hata
ederse bir, isabet ederse iki sevap alır) buyuruldu. Bunun için hak mezhepler
meydana gelmiştir.
- Birinin ak dediğine öteki kara demiştir.
- Ama bu yetkiyi Allah ve Resulünden almıştır. Bir hadis-i şerifte,
(Âlimlerin farklı ictihadları rahmettir) buyuruluyor. (Beyheki)
- Hatalı bir ictihadla amel etmek caiz olur mu?
- Bir müctehidin hata ettiğini başka müctehid bilemez. İctihad ictihadla
nakzedilemez. Mesela Hanefi ve Hanbeli’de gusülde ağzın içini yıkamak farz iken,
Maliki ve Şafii’de farz değildir. Bunun için mezhebin birine doğru, ötekine
yanlış denemez. Yanlış da olsa müctehidin ictihadı ile amel eden kurtulur. Çünkü
müctehid bu yetkiyi Kitap ve Sünnetten almıştır. Farklı ictihadda bulunmak gibi,
her müctehidin bir hadisten hüküm çıkarması da farklıdır. Hatta bir müctehidin
sahih dediği bir hadis-i şerife, başka bir müctehid sahih değildir de diyebilir.
O sahih değildir dedi diye o hadis uydurma olmaz. Sahih değildir diyen âlim, o
hadise göre kendisi amel edemez. Ama sahih diyen âlim, bu hadis-i şerife göre
amel eder, ona tâbi olan insanlar da amel eder.
Not: Bu hususta geniş bilgi Mezhep ve Mezhepsizlik maddesinde var.