Sual: Bir arkadaş, Avrupa’da bize misafir oldu. Yemek yerken, önce
yemeği kokladı. Domuz yağı var mı diye kokladım, yokmuş dedi. Buna çok üzüldüm,
kalbim kırıldı. Beraber namaz da kılmıştık, bana hüsnü zan etmesi gerekmez miydi?
Yoksa, böyle araştırmak dinin emri midir?
CEVAP
Böyle araştırma yapmak dinin emrine aykırıdır. Güya bunu din gayretiyle
yapıyor. Böyle yapmak haramdır. Bunun için her müslüman önce dinini doğru
yazılmış ilmihal kitaplarından öğrenmeli, fıkıh ilmini öğrenmeli. Bir hadis-i
şerif meali şöyledir:
(Fıkhı bilmeden ibadet eden, gece karanlıkta bina yapıp, gündüz yıkana
benzer.) [Deylemi]
İmam-ı Gazali hazretleri buyurdu ki:
(Yiyecek ve içeceklerde şüphe edip yememek, takva değil, vesvesedir. Dinimiz,
“Haram olduğu bilinmeyen şeyleri yiyin” der. Resulullah efendimiz, müşrikin;
Hazret-i Ömer Hıristiyanın testisinden abdest almıştır. Eshab-ı kiram, gayrı
müslimlerin verdiği suyu içerdi. Halbuki pis, necis olan şeyleri yemek haramdır.
Kâfirler ise ekseriya pis olur. Elleri, kapları şaraplı olur. Hayvanı Besmelesiz
keserler. Eshab-ı kiram, bunlara rağmen, necis olduğunu kesin bilmedikleri için,
vesvese etmeyip; et, peynir gibi gıdaları alıp yerlerdi.) [İhya]
Resulullah efendimiz, bir Yahudinin yağlı yemeğini temiz mi diye sormadan yedi.
Bu domuz yağı mı, koyun yağı mı, ekmeğin hamuru su ile mi, yoksa şarap ile mi
yoğruldu diye sormadı. Müşrik kadının su kabından abdest aldı. Bunlar,
araştırmanın gerekmediğine birer delildir. (Berika)
Tecessüs etmemeli. Bir âyet-i kerime meali:
(Birbirinizin kusurunu araştırmayın.) [Hücurat 12]
Suizanda bulunup da ona kötü gözle bakmamalı! Çünkü suizan haramdır. Bir hadis-i
şerif meali:
(Suizan etmeyin! Suizan, yanlış karar vermeye sebep olur. İnsanların gizli
şeylerini araştırmayın, kusurlarını görmeyin, münakaşa, haset ve düşmanlık
etmeyin, birbirinizi çekiştirmeyin, kardeş gibi birbirinizi sevin!) [Müslim]
Kusurları da gizlemeli, açığa vurmamalı. Üç hadis-i şerif meali:
(Arkadaşının kötülüğünü gizleyenin kusurları, kıyamette gizlenir.)
[Taberani]
(Arkadaşının ayıbını görmeyip gizleyen, Cennete gider.) [Taberani]
(Arkadaşının ayıbını açığa vuranın ayıbı açığa çıkar. Hatta evinde bile rezil
olur.) [İbni Mace]
Müslümanı incitmemeli. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Hiçbir insanın kalbini incitmemelidir! Kalb kırmaktan pek sakınınız! Allahü
teâlâyı en ziyade inciten, küfürden sonra, kalb kırmak gibi büyük günah yoktur.
Bir hadis-i şerif meali:
(Bir müslümanı incitmek, Kâbe’yi yetmiş kere yıkmaktan daha günahtır.)
[R.Nasıhin]
Şu hususlarda da tecessüs etmemeli yani araştırmamalı:
1- Kaplama veya dolgusu olup olmadığını, varsa, Maliki’yi veya Şafii’yi
taklit edip etmediğini sormak caiz değildir.
2- Bu malı nereden aldın demek caiz olursa da, sorunca o kimse incinirse,
sormak haram olur. O halde, güzellikle sormalı. İkram ettiği şey şüpheli ise,
bir bahane ile yememeli. Çaresiz kalırsa, incitmemek için yemeli, başkasına da
sormamalı. Çünkü, kendisi işitirse daha çok üzülür. Tecessüs ve gıybet ve suizan
olur ki, hepsi haramdır. Resulullah efendimiz misafir olduğu zaman, ne verseler
kabul buyururdu. Nerden aldınız diye sormazdı. Hediye de kabul eder, sormazdı.
3- Muhtaç olduğu malı kazandıktan sonra, fazla çalışmayıp, ibadet etmek
caizdir. Bunun için, çalışmayıp ibadet edene suizan ve tecessüs etmemelidir.
İkisi de haramdır.
4- Söz taşıyanın verdiği haberi tecessüs etmemeli yani araştırmamalı. Çünkü
tecessüs haramdır.