Hikmet ehli zatlar buyuruyor ki:
(Nefsini bilen Rabbini bilir) hadis-i şerifinin sırrına eren, nefsini
sokakta gördüğü köpekten aşağı bilir. Nefsinin ayıplarını, kusurlarını görmeyen
kimse, doğru yoldan ayrılır.
İstikamet yani doğruluk üzere olmalıdır; çünkü en büyük keramet, istikamet üzere
olmaktır.
Nice küçük amel, niyetle büyük amel olur, nice büyük amel de, niyetle küçülür.
İlmin öncesi niyet, sonra anlamak, sonra yapmak, sonra muhafaza, sonra da
yaymaktır. Kim ilmi ararsa öğrenir. İlmi öğrenen, günah işlemekten korkar.
Günahtan korkan ondan kaçar. Ondan kaçansa kıyamette hesaptan kurtulur.
Din kardeşinin bir ihtiyacını görmek, bir sene nafile ibadet etmekten daha
önemlidir.
İlimde cimrilik yapan kişiye, Allahü teâlâ üç beladan birini verir:
1- Ölür, ilmi gider.
2- Unutarak ilmi gider
3- Kendine ilmi unutturacak kimseyle dostluk kurar, öylece ilmi gider.
İnsandaki en üstün haslet, kâmil akıldır. Eğer o yoksa güzel edebdir. O da yoksa
kendisiyle istişare edilecek şefkatli bir kardeştir. O da yoksa devamlı sükûttur.
O da bulunmazsa, ölmektir.
Bir âlimin sakınması gereken en önemli husus, Allahü teâlânın haram kıldığı
şeylerden uzak durması ve dünyaya gönül bağlamamasıdır. Dünya sevgisi ve
günahların istila ettikleri kalbden, hayır beklenmez.
Bir kimse, Allahü teâlâya isyan ederken, Onu sevdiğini açıklar. Buysa, kıyasta
acayiptir. Eğer sevgisi doğru olsaydı, Ona itaat ederdi; çünkü seven, sevdiğine
itaat eder.
Güzel ahlakın, bir kelimeyle özü, kızmamaktır.
Ölümden sonrası için ölmeden önce hazırlık yapmalıdır.
Kişi için en güzel süs; sükût, doğruluk ve vakardır.
Allahü teâlâdan korkanlarla beraber olmalı. Bid'at sahipleriyle oturmaktan
sakınmalıdır.
Çoluk çocuklu bir kimse, onların ihtiyacı için çalışsa, geceleri kalkıp üzeri
açık olarak gördüğü evladının üzerini bir şeyle örtse veya benzeri bir yardımda,
bulunsa, gaza ve cihaddan daha üstündür.
Kişinin kendi beğendiği şeyi, başkası için de beğenmesi güzel olur. Kendine
layık gördüğünü başkasına da, layık görmeli, kendine layık görmediğini,
başkasına da layık görmemeli. Kendisine faydası olmayanın, başkasına faydası
olmaz.
Ölüleri, iyi veya kötü halde görmek, cenab-ı Hakkın bazı kullarına ihsan ettiği
bir keşif ve keramettir. Dirilere müjde vermek, onlara doğru yolu göstermek veya
ölüler için hayırlı bir iş yapılmasına, borçlarının ödenmesine yaraması içindir.
Ölüleri görmek, daha çok rüyada olmaktadır. Uyanıkken görenler de vardır. Evliya
ve hal sahipleri için, bu bir keramettir.